Wspieranie rozwoju niemowląt w wieku 3-6 miesięcy

Wspieranie rozwoju niemowląt jest bardzo istotną kwestią świadomego rodzicielstwa. Rozwój dziecka należy wspomagać od pierwszych dni jego życia, gdyż w pierwszym roku życia dziecka wielkość mózgu zwiększa się prawie trzykrotnie. Dziecko w tym czasie z nieporadnego, niewiele świadomego oseska, zmienia się w samodzielnie przemieszczającego się, bystrego łobuziaka.

Rodzice cieszą się z każdego postępu swojej pociechy. Zwłaszcza mamy często porównują między sobą swoje dzieci. Nie ma w tym nic złego, dopóki nie próbuje się na siłę przyspieszać osiągnięcia danej umiejętności przez dziecko. Sama też często porównywałam swoje dzieci z innymi dziećmi, zresztą nadal zdarza mi się to czynić. Gdy urodził się mój synek przeczytałam chyba wszystkie dostępne mi podręczniki o rozwoju niemowląt. Bardzo się martwiłam, gdy synek nie chciał raczkować, a później nie wykazywał chęci przemierzania świata na własnych nogach. Dziś już wiem, że niepotrzebnie, bo synek zaczął chodzić w 16 miesiącu swojego życia. Najwyraźniej wcześniej nie miał potrzeby.

Kiedy urodziła się córeczka, byłam początkowo przerażona. Wiedziałam z czym wiąże się wcześniactwo oraz o tym, że wiele umiejętności moje dziecko nabędzie później niż jego rówieśnicy urodzeni o czasie. Pogodziłam się z tym i jedynie nieśmiało porównywałam poczynania córeczki do rozwoju synka. Córeczka postanowiła jednak zrobić mi psikusa i mimo swojego przedwczesnego przyjścia na świat, niczym nie odstawać od brata. Wiele umiejętności nabyła nawet wcześniej. Szybciej zaczęła chodzić (kilka dni po swoim urodzeniowym roczku biegała na własnych nogach), wcześniej raczkowała (syn raczkował dopiero jak opanował umiejętność chodzenia), szybciej składała pierwsze zdania.

Dziś z perspektywy czasu wiem, czym spowodowany był taki przebieg jej rozwoju. Córeczkę od pierwszych dni w domu bardziej mobilizowałam do rozwoju. Początkowo były to ćwiczenia zlecone przez lekarza i fizjoterapeutę, które miały na celu wzmocnienie napięcia mięśniowego. Później, świadomiej niż w przypadku pierwszego dziecka, wspierałam jej rozwój. Bardzo bałam się o prawidłowy rozwój mózgu mojej kruszynki, gdyż po porodzie wystąpił u niej wylew dokomorowy drugiego stopnia, dlatego chciałam w pełni wykorzystać ten czas, kiedy mózg mojego dziecka był bardzo elastyczny i rozwijał się w błyskawicznym tempie.

Prawidłowy rozwój niemowląt przebiega w czterech obszarach: motorycznym (motoryka mała i duża), poznawczym, komunikacyjnym i społecznym (społeczno-emocjonalnym). Poszczególne umiejętności, które dziecko osiąga dzięki rozwojowi układu nerwowego i interakcji z otoczeniem, przebiegają w przewidywalnym okresie jego życia. Dzięki temu rodzice, a przede wszystkim pediatrzy, są w stanie ocenić czy rozwój dziecka przebiega prawidłowo czy odbiega od normy. Ocenia się przede wszystkim podstawowe, przełomowe umiejętności, które specjaliści określają mianem kamieni milowych lub kroków milowych.

 

Dostępnych jest wiele schematów, tabel czy kalendarzy prawidłowego rozwoju niemowląt, które opracowane są na podstawie statystycznego czasu potrzebnego do zdobycia konkretnej umiejętności przez dziecko. Przedział czasowy jest bardzo szeroki, gdyż każde dziecko rozwija się we własnym tempie. Jednak, gdy dziecko znacznie odbiega od schematu, warto udać się do pediatry, który oceni rozwój dziecka. Należy pamiętać o tym, by nie zmuszać dziecka do osiągania kolejnych umiejętności, to znaczy nie sadzać pociechy na siłę czy nie stawiać na nogi, gdy dziecko nie jest na to gotowe. Można za to wspierać rozwój dziecka, ale o tym za moment.

Kamienie milowe w rozwoju dziecka

Już w pierwszym miesiącu życia dziecka można zauważyć ogromny postęp w rozwoju. W tym okresie dziecko potrafi już odpowiedzieć uśmiechem na głos, ale także wybucha płaczem, gdy słyszy płacz innych dzieci, odwraca głowę w kierunku dźwięku lub bodźców wzrokowych. W drugim miesiącu niemowlę wykazuje dłuższe okresy czuwania oraz potrafi miedzy innymi unieść głowę do 45° w leżeniu na brzuchu, trzymać grzechotkę włożoną do rączki, wodzić wzrokiem za zabawką lub innym przedmiotem w poziomie, zaczyna także wydawać nieartykułowane, gardłowe dźwięki, które przypominają litery „a” czy „e”. Trzymiesięczny niemowlak w porównaniu z noworodkiem potrafi już bardzo dużo. To w tym okresie pojawia się pierwszy świadomy uśmiech na widok mamy czy taty, a dziecko odkrywa do kogo należą rączki i chętnie się nimi bawi. Kiedy dziecko osiągnie wiek czterech miesięcy potrafi unieść klatkę piersiową w leżeniu na brzuchu oraz już położenie głowy. W tym czasie dziecko wykazuje zainteresowanie zabawkami, ochoczo wyciąga proste ramiona w ich kierunku, sięga po interesujące je przedmioty i chwyta je. Czteromiesięczne niemowlę reaguje na dźwięki oraz szuka wzrokiem ich źródła, samo też wydaje coraz więcej dźwięków od głośnego śmiechu, pisku po gruchanie. Coraz łatwiej wyraża swoje emocje – na twarzy dziecka można zobaczyć radość, złość, niepokój, ale także zaskoczenie. W tym okresie dziecko rozgląda się w poszukiwaniu swoich bliskich oraz wyraźnie cieszy się z kontaktu wzrokowego lub gdy bierze się je na ręce. W wieku pięciu miesięcy dziecko potrafi już leżąc na brzuchu podnieść do góry klatkę piersiową i podeprzeć się na prawie wyprostowanych kończynach. Obraca się także z boku na bok, a jedną z ulubionych zabaw jest wkładanie stóp do buzi. Gdy dziecko kończy sześć miesięcy, chwytane za rączki podciąga się do siadu oraz siedzi z podparciem. Leżąc na brzuchu dziecko pewnie podnosi się na otwartych dłoniach i wyprostowanych ramionach, potrafi także podpierać się jedną ręką, a drugą sięgać po zabawkę. Zabawkami potrząsa oraz przekłada je z ręki do ręki. Potrafi trzymać mały przedmiot pomiędzy dłońmi lub trzyma w każdej ręce po jednej zabawce. Przedmioty chwyta całymi dłońmi, uderza przedmiotami o siebie, szuka upuszczonego przez siebie przedmiotu. Rozwój w obszarze społecznym jest szczególnie intensywny. Dziecko patrzy w kierunku osoby, która do niego mówi i w odpowiedzi uśmiecha się oraz wydaje dźwięki. Samo także próbuje zainicjować kontakt uśmiechając się do bliskich osób. W tym okresie niemowlę wykazuje zainteresowanie innymi dziećmi w zbliżonym wieku.

Wspieranie rozwoju niemowląt w wieku 3-6 miesięcy

Wspieranie rozwoju niemowląt w wieku 3-6 miesięcy uwarunkowane jest schematem kamieni milowych. Nie można żadnego etapu wymusić na dziecku, gdyż może to w sposób drastyczny zaburzyć jego prawidłowy rozwój, ale można dziecku dostarczyć więcej pozytywnych bodźców, które będą mobilizowały mózg do rozwoju. Wspieranie rozwoju niemowląt nie ma na celu przyspieszenie zdobycia danej umiejętności, ale dopingowanie dziecka do rozwoju. Poszukując nowych pomysłów na stymulację niemowlaka w wieku 3-6 miesięcy należy pamiętać, że:

Mając na uwadze powyższe warto stworzyć wokół dziecka rozwijające otoczenie. Ostatnio w modzie są minimalistyczne wnętrza, gdzie stosuje się stonowane kolory i jak najmniej wzorów. Dziecko natomiast do rozwoju potrzebuje barw, kształtów, różnych struktur, potrzebuje bodźców. Mając na względzie prawidłowy rozwój dziecka, warto zadbać o to, by dziecko leżąc w łóżeczku miało co oglądać. Jeśli nie chcemy pokrywać ścian kolorowymi rysunkami, warto zainwestować w karuzelę nad łóżeczko. Godnymi polecenia są także maty edukacyjne, które posłużą dziecku znacznie dłużej. Wszelkie zabawki, grzechotki i inne akcesoria dla dzieci będą idealne do stymulacji dziecka. Oczywiście należy uważać, by nie przesadzić z nadmiarem bodźców docierających do naszej pociechy, gdyż szybko wtedy dziecko się zmęczy i będzie markotne.

Niemowlak w wieku 3-6 miesięcy poznaje świat całym sobą. Wszystko, co uzna za interesujące, dotknie, włoży do buzi. Dopóki się nie przemieszcza nie stanowi to zagrożenia, a daje duże możliwości stymulacji. Pomocne będą zabawki sensoryczne, które pokryte są różnymi materiałami. Różnorodność faktury materiału, a także jego barw i wzorów pobudza intensywnie rozwój dziecka. Warto także wykorzystać przedmioty, które mamy w domu. Pozwolić dziecku pogłaskać kota czy psa, wziąć do ręki kasztany, pobawić się piaskiem czy wodą o różnej temperaturze. Na tym etapie warto też zacząć podawać dziecku różne owoce  i warzywa do próbowania. Dzieci najchętniej uczą się poprzez zabawę, dlatego warto sięgnąć po gryzaki z siateczką, w której umieszczamy kawałki owoców lub warzyw. Niemowlak sam szybko skieruje gryzak do buzi, gdyż na tym etapie to jeden ze sposobów poznawania świata.

Wspieranie rozwoju niemowląt w wieku 3-6 miesięcy jest niezmiernie łatwe i daje wiele możliwości. Tak naprawdę najważniejsze narzędzie, które warto wykorzystać, by malucha pobudzać do rozwoju, jest zawsze w zasięgu ręki. Nie potrzeba wcale sięgać po te wszystkie gadżety, które są dostępne na rynku, choć one niewątpliwie stymulują rozwój niemowlaków w sposób niekwestionowany.  Do prawidłowego rozwoju dziecka konieczna jest bliskość rodziców, ich miłość i obecność. Cały asortyment narzędzi, które można wykorzystać w celu wspierania rozwoju dziecka jest w rękach rodziców. To ich ramiona przytulają maluszka budując w nim poczucie bezpieczeństwa, od którego zależny jest harmonijny rozwój. To rodzice instynktownie, delikatnie kołyszą swoje dziecko stymulując rozwój ucha wewnętrznego oraz móżdżku. Bujanie wpływa także pozytywnie na koordynację ruchową malucha. To dotyk  stymuluje dziecko i pozwala mu nauczyć się własnego ciała. To głos najbliższych dziecko rozpoznaje najwcześniej, to do rodziców uśmiecha się najczęściej i z nimi „rozmawia” ochoczo. Rodzice mają cały asortyment narzędzi, których użycie nie wymaga żadnej nadzwyczajnej wiedzy. Rodzice instynktownie wykorzystują ten potencjał pozytywnie wspierając swoje dziecko.

Należy pamiętać, że nie należy jednak ciągle stymulować dziecko nowymi bodźcami. Dla prawidłowego rozwoju niemowlaka ważne jest także znudzenie. Nuda jest dowodem na to, że dziecko dostrzega i rozróżnia otaczające go przedmioty. Kiedy dziecko ma ciągle te same zabawki nad łóżeczkiem, traci nimi zainteresowanie, gdyż mu się znudziły. Jest to wstęp do procesu uczenia się, zwany przez naukowców habituacją. W wieku 3-6 miesięcy warto podjąć pierwszą próbę nauki dziecka. Oczywiście nie uczymy w tym czasie dziecka czytać czy pisać, chociaż dzieci, które we wczesnym dzieciństwie poddano procesowi uczenia się, w późniejszym dzieciństwie osiągają lepsze wyniki. Jak wygląda taki proces uczenia się u niemowlaka? Pokazujemy dziecku kolorowy obrazek i czekamy aż straci nim zainteresowanie i odwróci wzrok. Obrazek pokazujemy dziecku kilkukrotnie i obserwujemy czas, w jakim dziecko ulegnie znudzeniu. Po wielokrotnym pokazywaniu obrazka, dziecko coraz szybciej odwraca wzrok w poszukiwaniu nowych bodźców, aż w końcu traci nim zainteresowanie. Wtedy sięgamy po nowy obrazek. Co ciekawe, gdy po dłuższym czasie (miesiąc, dwa) wrócimy do pierwszego obrazka, dziecko będzie zaciekawione i wręcz ożywione na widok znanego mu już obrazu. Warto wykorzystać tę wiedzę i ćwiczyć z maluszkiem. Pamiętajmy jednak, by obrazki wydrukować lub pokazywać konkretną stronę książeczki dla dzieci, a nie korzystać z ekranu, gdyż może to nadwyrężać delikatny wzrok dziecka.

Wpływ żywienia na rozwój mózgu dziecka

Dziecko do prawidłowego rozwoju potrzebuje nie tylko bodźców. Bardzo ważną kwestią jest także dieta maluszka oraz mamy w trakcie ciąży i karmienia piersią. Mózg dziecka w pierwszych 6 latach życia osiąga 80% swojej sprawności, dlatego bardzo istotną sprawą jest dostarczenie mu składników odżywczych wspomagających jego pracę i rozwój. Spośród substancji odżywczych wpływających na rozwój mózgu szczególne miejsce zajmują tłuszcze, zwłaszcza wielonienasycone kwasy tłuszczowe LC-PUFA (z ang. long chain polyunsaturated fatty acids). Do tej grupy należą kwasy DHA (dokozaheksaenowy), ARA (arachidonowy) i EPA (eikozapentaenowy), które wspomagają rozwój centralnego systemu nerwowego oraz mózgu. Tłuszcze są głównym budulcem mózgu (60%), dlatego ich dostarczenie dziecku z dietą jest bardzo ważne. Początkowo dziecko czerpie te składniki z mleka matki lub ma podane wraz z mlekiem modyfikowanym, które zawiera zbliżoną ilość kwasów tłuszczowych do mleka matki. Poza tłuszczami, do prawidłowego funkcjonowania mózgu i jego rozwoju, niezbędne są witaminy i sole mineralne. Kluczową rolę odgrywają cynk, żelazo i jod oraz witaminy z grupy B. W wieku 3-6 miesięcy składniki te dziecko czerpie z mleka matki lub mieszanki modyfikowanej. Zapewnienie dziecku dostępu do wyżej wymienionych składników odżywczych korzystnie wpływa na rozwój dziecka.

 

Na koniec zachęcam do obejrzenia filmu, w którym pani doktor Joanna Matejczuk opowiada o krokach milowych w rozwoju dziecka w okresie 3 – 6 miesięcy.

https://www.youtube.com/watch?v=GWXX_StsPuU&t=19s

 

 

Artykuł powstał w ramach współpracy z Enfamil