odporność dziecka
Rzeczywistość mamy,  Strona Główna,  Wokół zdrowia

Odporność dziecka – jaki wpływ ma rodzaj i przebieg porodu, sposób karmienia oraz pierwsze dni życia na przyszłe zdrowie dziecka?

Odporność dziecka to bardzo ważna kwestia dla każdego rodzica. Szczególnie teraz, kiedy jesień częstuje nas rozmaitą  pogodą od pięknego słońca po zimne, wilgotne poranki, staramy się wzmocnić odporność naszych pociech. W tym okresie często sięgamy po probiotyki (substancje zawierające żywe bakterie) oraz prebiotyki (substancje stymulujące wzrost bakterii). Jest to jak najbardziej uzasadnione, gdyż prawidłowa mikrobiota jelitowa ma największy wpływ na naszą odporność.

Organizm ludzki zasiedla około 40 bilionów komórek bakteryjnych, czyli więcej niż mamy swoich własnych komórek (30 bilionów). Najwięcej bakterii zamieszkuje jelito grube, to tu żyje 99% wszystkich bakterii żyjących w wewnątrz i na powierzchni naszego ciała. Mikrobiota jelitowa rozwija się najintensywniej w ciągu pierwszych 3 lat życia, a dojrzałość osiąga w wieku 7-10 lat. Dlatego tak ważne jest, by flora jelitowa naszych dzieci była prawidłowa.

Co wpływa na skład flory bakteryjnej dziecka?

Na skład flory bakteryjnej wpływ ma szereg różnych czynników. Jednym z pierwszych jest życie płodowe i przebieg ciąży. Do niedawna uważano, że każde zdrowe dziecko do chwili narodzin ma jałowy przewód pokarmowy. Intensywne badania wskazały, że w łożyskach znajdują się bakteryjne DNA należące do Lactobacillus i Bifidobacterium. Bakteryjne DNA znaleziono również w 43% próbek płynu owodniowego po planowanym cięciu cesarskim oraz w błonach płodowych, smółce i krwi pępowinowej. Oznacza to, że na skład flory bakteryjnej noworodka mają częściowo wpływ czynniki matczyne działające prenatalnie, czyli na przykład dieta ciężarnej, palenie tytoniu, prenatalnie działający stres.

Kolejnym czynnikiem wpływającym na odporność dziecka jest rodzaj i przebieg porodu. Wydawać by się mogło, że rodzaj porodu ma znaczenie jedynie dla mamy, a dla dziecka ważne jest tylko szczęśliwe rozwiązanie. Otóż nie do końca tak jest. Dla dziecka to jak przebiega poród ma ogromne znaczenie.

Jak rodzaj porodu wpływa na odporność dziecka?

Poród naturalny, jak sama nazwa wskazuje, jest naturalnym sposobem przyjścia dziecka na świat. Następuje zazwyczaj wtedy, kiedy dziecko wykazuje gotowość do opuszczenia bezpiecznego łona matki, choć zdarzają się wyjątki np. porody indukowane lub przedwczesne. Dziecko rodząc się w sposób naturalny musi pokonać trudną drogę przejścia przez kanał rodny matki. Taki wysiłek powoduje między innymi wydzielanie się adrenaliny, usunięcie płynu owodniowego z płuc i pomaga przygotować się do życia w zupełnie innym środowisku.

Przejście przez kanał rodny matki umożliwia dziecku także kontakt z jej florą bakteryjną. Dzięki temu następuje szybkie zasiedlanie przewodu pokarmowego przez bakterie tlenowe. Dzieci urodzone przez cięcie cesarskie są pozbawione takiego kontaktu z bakteriami matki. Możliwość kontaktu z florą bakteryjną mamy wpływa znacząco na układ immunologiczny dziecka.

Flora bakteryjna w jelitach dzieci urodzonych naturalnie i przez cięcie cesarskie bardzo się różni. Dzieci, które urodziły się siłami natury, posiadają florę jelitową przypominającą składem florę kanału rodnego matki, w którym dominują bakterie szczepów Lactobacillus, Bifidobacterium, Prevotella i Snethia. U noworodków urodzonych przez cięcie cesarskie dominują drobnoustroje, które naturalnie znajdują się na skórze matki, czyli głównie szczepy z rodzajów: Staphylococcus (gronkowce), Corynebacterium (pseudomaczugowce), Propionabacterium, a także bakterie charakterystyczne dla środowiska szpitalnego. Taka flora bakteryjna jest nieprawidłowa i może prowadzić do poważnych zaburzeń odpornościowych i metabolicznych.

Prawidłowa mikrobiota jelitowa pomaga trawić pokarm, ale także zaopatruje organizm w niezbędne witaminy i minerały, chroni przed zakażeniami, przewlekłymi stanami zapalnymi, alergiami, zaburzeniami metabolicznymi, a nawet nowotworami i zaburzeniami takimi jak na przykład autyzm. Natomiast upośledzona flora jelitowa noworodków urodzonych przez cięcie cesarskie zwiększa ryzyko wystąpienia w przyszłości u dziecka alergii, atopii, astmy, nieswoistego zapalenia jelit, cukrzycy typu I, otyłości oraz autyzmu i białaczki.

Badania przeprowadzone na dorosłych wykazały, że zmiany mikrobioty jelitowej zachowane są także w dorosłym wieku. U osób urodzonych przez cięcie cesarskie zachowana jest znaczna przewaga niektórych gatunków bakterii, czego nie odnotowano u dorosłych urodzonych siłami natury.

Jaki wpływ na kształtowanie odporności dziecka ma przebieg porodu i pierwsze dni życia?

Znaczny procent wśród dzieci urodzonych przez cięcie cesarskie stanowią wcześniaki, z czego połowa to dzieci urodzone poniżej 32 tygodnia życia. U nich przebieg porodu i leczenie zastosowane w pierwszych dniach życia, szczególnie antybiotykoterapia, sterydoterapia oraz zabiegi inwazyjne ma bardzo niekorzystny wpływ na kształtowanie się flory bakteryjnej. Zwłaszcza wcześniaki urodzone z bardzo małą urodzeniową masą ciała (poniżej 1500 gramów) narażone są na wystąpienie zaburzeń we wczesnej fazie kolonizacji jelit oraz długofalowy niekorzystny wpływ na zdrowie.

Zastosowanie antybiotykoterapii ma niekorzystny wpływ także na florę jelitową dzieci donoszonych urodzonych przez cięcie cesarskie, jak i dzieci urodzonych naturalnie. Antybiotykoterapia w pierwszych dniach życia zaburza prawidłowy skład mikrobioty jelitowej, a stan dysbiozy potrafi utrzymywać się nawet do kilku miesięcy.

Jak sposób karmienia wpływa na odporność dziecka?

U dzieci karmionych piersią już w pierwszych dniach życia stwierdza się kolonizację przewodu pokarmowego korzystnymi dla organizmu bakteriami ze szczepów Bifidobacterium oraz  Lactobacillus. Natomiast dzieci karmione mieszanką mleka krowiego posiadają florę bakteryjna bogatą bakterie z rodzaju Enterobacter, Streptococcus, Clostridium dificille oraz Escherichnia coli, które są potencjalnie patogenne. Mleko kobiece zawiera ponad 200 różnych gatunków bakterii, zapewniając właściwy skład mikrobioty jelitowej dziecka oraz odpowiednio stymulując układ immunologiczny.

Poza korzystnymi bakteriami mleko kobiece zawiera wiele cennych substancji, które wspierają odporność dziecka. Wśród tych substancji znajdują się imunoglobuliny (przeciwciała), laktoferyna, lizozym, laktoperoksydaza oraz oligosacharydy, które stanowią pożywkę dla bakterii zamieszkujących przewód pokarmowy.

Udowodniono, że podawanie matce probiotyków wpływa korzystnie na florę jelitową dziecka, ponieważ bakterie przenikają przez pokarm. Dlatego coraz częściej zaleca się kobietom w ciąży oraz karmiącym przyjmowanie probiotyków. Szczególnie ważne jest to w sytuacji, kiedy matka poddana została antybiotykoterapii (często przy cięciu cesarskim).

Jak wspomóc odporność dzieci urodzonych przez cięcie cesarskie?

Od pewnego czasu obserwuje się wzrost zainteresowania probiotykami i prebiotykami. Zainteresowanie to wynika głównie z udowodnionego korzystnego wpływu na zdrowie. Probiotyki znalazły zastosowanie  także w perinatologii oraz neonatologii, umożliwiając dzieciom urodzonym przez cięcie cesarskie nabycie prozdrowotnych szczepów bakterii, które w sposób naturalny kolonizują przewód pokarmowy dzieci urodzonych siłami natury.

Probiotyki podaje się wcześniakom (zwłaszcza tym z bardzo małą masą urodzeniową), dzieciom urodzonym przez cięcie cesarskie, dzieciom po antybiotykoterapii, a także leczniczo przy kolce jelitowej (choć przyczyna występowania tego schorzenia pozostaje niejasna, badania wskazują zmniejszenie objawów przy podaży probiotyków). W Polsce nie stosuje się rutynowego podawania probiotyków wszystkim noworodkom, tak jak ma to miejsce w niektórych krajach europejskich, choć według Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia (ESPGHAN) podaż probiotyków dzieciom ma korzystny wpływ na zdrowie i jest bezpieczne.

Szczególną grupę stanowią dzieci urodzone przez cięcie cesarskie. Dzięki podaży korzystnych dla zdrowia bakterii w postaci takich preparatów jak na przykład Coloflor Cesario, dzieci urodzone przez cięcie cesarskie mają szansę na naprawę mikrobioty jelitowej. Wyżej wymieniony preparat zawiera 3 szczepy bakterii wyselekcjonowanych ze względu na skuteczność i bezpieczeństwo potwierdzone w badaniach. Coloflor Cesario jest bezpieczny od pierwszych dni życia i stworzony specjalnie dla dzieci urodzonych przez cięcie cesarskie. Dzięki zastosowaniu probiotyków u dzieci urodzonych przez cięcie cesarskie, możliwe jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia wszystkich schorzeń, które są następstwem nieprawidłowego składu flory jelitowej.

Zastosowanie probiotyków w neonatologii w przypadku dzieci urodzonych przez cięcie cesarskie i wcześniaków cieszy się coraz większym zainteresowaniem. Na wielu oddziałach prowadzi się profilaktykę zagrożeń wynikających z zaburzeń składu mikrobioty jelitowej u wcześniaków, dzieci urodzonych przez cięcie cesarskie oraz dzieci po antybiotykoterapii. Nie ma jasno określonych standardów, dlatego neonatolodzy różnie podchodzą do tematu podawania probiotyku od pierwszych dni życia. Probiotyki dla dziecka można kupić bez recepty, należy pamiętać jednak, że przed zastosowaniem probiotyku u noworodka należy skonsultować się z neonatologiem lub pediatrą.

Moje własne doświadczenia…

Moje pierwsze dziecko urodziło się siłami natury. Niestety w 10 dobie trafiliśmy do szpitala i podany został synkowi antybiotyk. Moja wiedza na temat stosowania probiotyków u dzieci była wtedy znikoma i ulegliśmy opinii lekarza, że przy karmieniu piersią podaż korzystnych bakterii jest zbędna. Niestety efektem tego były długo utrzymujące się biegunki i pogorszenie odporności dziecka. Prawie 6 miesięcy karmiłam piersią, jednak nie uniknęliśmy straszliwych kolek jelitowych. Podawaliśmy preparaty na wzdęcia, niestety bez większego efektu. Dopiero po podaniu probiotyku nastąpiła znaczna poprawa, niestety probiotyk podaliśmy dość późno.

Córeczka z kolei urodziła się przedwcześnie z bardzo niską masą ciała (1305gram) przez cięcie cesarskie. Również była karmiona piersią i od trzeciej doby życia na zlecenie neonatologa włączony miała probiotyk. Pomimo ciężkiego startu i antybiotykoterapii, odporność córeczki w pierwszych latach życia była wzorowa. Nie mieliśmy też żadnego incydentu kolki jelitowej, ani biegunek, co zdecydowanie świadczy o korzystnym wpływie probiotyków.

Odbudowa flory bakteryjnej

Jeśli dziecko urodziło się przez cięcie cesarskie lub przeszło antybiotykoterapię i nie miało zapewnionej podaży probiotyków, istnieje szansa na poprawienie składu flory bakteryjnej. W tym celu należy wybrać odpowiedni preparat. U dzieci urodzonych przez cięcie cesarskie najlepsze efekty uzyskuje się, jeśli probiotyk zostanie podany w ciągu pierwszych 6 miesięcy.

Bardzo istotny jest też skład probiotyku, czyli liczba szczepów jaką zawiera. Dla dzieci urodzonych przez cięcie cesarskie ważne jest, by skład probiotyku był zbliżony do flory bakteryjnej, którą nabywają dzieci urodzone naturalnie. Taki skład posiada na przykład Coloflor Cesario, który jest przeznaczony szczególnie dla dzieci urodzonych przez cięcie cesarskie, ale może być również podawany dzieciom urodzonym siłami natury na przykład po antybiotykoterapii w celu odbudowy flory bakteryjnej.

Na odbudowę flory jelitowej wpływa także dieta. W przypadku małych dzieci bardzo ważne jest karmienie piersią, a jeśli to niemożliwe to mlekiem modyfikowanym zawierającym w swoim składzie probiotyki i prebiotyki. U starszych dzieci i dorosłych warto do diety wprowadzić takie preparaty jak jogurt naturalny lub kefir, które zawierają w swoim składzie żywe szczepy bakterii.

Z probiotykami warto się zaprzyjaźnić, ponieważ prawidłowy skład naszej flory gwarantuje nam dobrą odporność, co szczególnie ważne jest w przypadku dzieci.

 

 

 

Artykuł powstał w ramach współpracy z Coloflor Cesario