Autyzm – wystarczy rozumieć. Polska na niebiesko.

Znów mijałeś ją w drodze na przystanek. Pomyślałeś: o idzie ta dziwna, co nigdy nie patrzy ludziom w oczy, tylko gapi się w chodnik. Później spotkałeś jego… Masakra, co za gość – wymruczałeś pod nosem, kiedy po raz kolejny nie zrozumiał Twojego żartu i wszystko, co powiedziałeś, wziął dosłownie.
Na wykładzie z kolei spotkałeś dziewczynę, która przewyższała zdolnościami matematycznymi całą grupę, ale kiedy tylko próbowałeś się do niej zbliżyć unikała kontaktu. Doskonale pamiętasz, jak cała zesztywniała, gdy koleżanki przytuliły ją po zdanym egzaminie. Chwilę po tym uciekła z sali…

Będąc w sklepie myślałeś, że wyjdziesz z siebie, bo jakieś dziecko w kolejce przed Tobą przeraźliwie krzyczało bez wytchnienia. Matka próbowała je zabawiać, ale dlaczego nie wzięła malucha na ręce nie rozumiałeś. W autobusie natomiast był chłopiec, który na siedzeniu układał zwierzątka w rzędzie jeden za drugim, a gdy autobus skręcał i figurki się przewracały, zaczynał uderzać główką w siedzenie przed sobą. Co za dzień – pomyślałeś – Sami dziwacy…

Autyści…

Tak, to oni – autyści dorośli i dzieci. O ile o autyzmie u dzieci mówi się dość często, tak o autyzmie u dorosłych mówi się niewiele. Dorośli autyści są nie rozumiani, często uważani za dziwaków lub ekscentryków. Większość osób potrafi wymienić charakterystyczne zachowania autystycznych dzieci. Większość wie też, że dzieci z autyzmem:

• nie mówią lub mają kłopoty z mówieniem,
• nie wchodzą w relacje i interakcje z innymi ludźmi,
• przejawiają stereotypowe zachowania i zabawy: trzepanie rączkami, używanie nietypowych przedmiotów do zabawy, układanie zabawek w długie rzędy,
• nie nawiązują kontaktu wzrokowego,
• nie naśladują,
• nie wykonują prostych poleceń typu usiądź, daj,
• mają trudność z koncentracją uwagi.

Natomiast o dorosłych z autyzmem jako społeczeństwo wiemy niewiele, żeby nie mówić, że nie wiemy nic…

Dorosłe osoby z autyzmem – co je wyróżnia?

Dorosłe osoby z autyzmem stronią od ludzi oraz nie potrafią budować więzi. Unikają kontaktu wzrokowego oraz wykazują kłopoty z komunikacją (czasem nie mówią wcale). Autyści mają problem z rozpoznawaniem uczuć innych osób i wyrażaniem własnych emocji. Autyzm u dorosłych objawia się także niezdolnością do odczytywania komunikatów niewerbalnych – metafor, idiomów, aluzji, każdą wypowiedź odbierają w sposób dosłowny.

Dorosłe osoby z autyzmem często nie stosują także mowy potocznej i idiomatycznej. Zwyczajnie jej nie rozumieją, co dodatkowo utrudnia nawiązywanie więzi międzyludzkich. Ich wypowiedzi bywają nierzadko nieadekwatne do sytuacji i niedostosowane do kontekstu. Osoby cierpiące na autyzm cechuje także uboga mowa ciała, oziębłość i zaburzenia integracji sensorycznej, czyli problem z odbieraniem bodźców.

Bardzo często autyści nie tolerują zmian, żyją według określonego schematu i planu. Każda zmiana harmonogramu powoduje u nich niepokój i lęk, a nawet agresję. Ponadto dorośli autyści są wrażliwi na zapach, dźwięki i hałas. Bardzo często nie lubią się przytulać (sztywnieją, gdy to się dzieje). Często wykazują mniejszą wrażliwość na ból. Autyści mogą także wykazywać obsesyjne zainteresowania, np. zapamiętywać numery rejestracyjne samochodów, rozkłady jazdy lub daty urodzenia znanych osób.

Trudno o standardowy, uniwersalny opis człowieka dorosłego z autyzmem. Każdy autysta to indywidualista z różnym stopniem zaawansowania zaburzeń. Tak samo jak nie ma jednej przyczyny autyzmu, tak nie istnieją dwa jednakowe przypadki zaburzeń ze spektrum autyzmu. Poziom funkcjonowania dorosłych z autyzmem jest różny. Osoby z autyzmem wysokofunkcjonującym czy syndromem Aspergera potrafią dobre radzić sobie w życiu – mają pracę, zakładają rodziny. Niestety, osoby z głębokimi zaburzeniami autystycznymi, które często są sprzężone z
wielorakimi niepełnosprawnościami (najczęściej z upośledzeniem umysłowym, padaczką, alergiami i nietolerancjami pokarmowymi, problemami jelitowymi), nie są w stanie żyć samodzielnie.

Czym jest autyzm?

Autyzm jest trwałym, nieuleczalnym zaburzeniem rozwoju, które wpływa na zdolności komunikacyjne osoby oraz nawiązywanie i utrzymywanie więzi z innymi osobami. Autyzm jest odmiennym sposobem rozwoju człowieka. Charakteryzuje się różnicami w sposobie komunikacji, nawiązywania relacji, wyrażania emocji, uczenia się oraz różnorodnym schematem zachowań (spektrum zaburzeń autysytycznych –autism– spectrum disorder – ASD). 

Badania naukowe nad autyzmem wskazują, że przyczyna autyzmu najprawdopodobniej tkwi w genach. Jednak nie wiadomo do końca, jakie są przyczyny zaburzeń. Wyodrębniono dotychczas kilka rodzajów genów związanych z autyzmem. Wyróżniono czynniki środowiskowe oraz odchylenia stężeń niektórych neurotransmiterów, które mogą przyczyniać się do rozwoju zaburzeń autystycznych. Wszystkie nieprawidłowości powstają na wczesnym etapie rozwoju płodowego.

Autyzm najczęściej rozpoznaje się u dzieci (1 na 100 dzieci cierpi na ASD), częściej u chłopców niż u dziewczynek. Zdarza się jednak, że objawy nie są tak widoczne i zaburzenie zdiagnozowane zostaje dopiero w dorosłości. Diagnozę autyzmu można postawić w każdym wieku. Autyzm nie jest kwalifikowany jako choroba psychiczna i wysoce krzywdzące jest traktowanie ludzi z autyzmem jako osoby chore psychiczne. Autyzm jest nieuleczalny, można sobie jednak z nim radzić i nauczyć się komunikacji.

Polska na niebiesko

Od wielu lat 2 kwiecień jest Światowym Dniem Świadomości Autyzmu. Tego dnia ma miejsce niezwykła akcja, budynki na całym świecie, także w Polsce, zaświecą na niebiesko. ,,Polska na niebiesko” to niezwykła inicjatywa
Fundacji JiM, która codziennie realizuje misję tworzenia lepszego świata dla osób z autyzmem.

Społeczeństwo nadal niewiele wie o autyzmie, a już prawie wcale nie posiada wiedzy, na temat zaburzeń autystycznych u dorosłych. Przez to życie osób dorosłych z autyzmem jest wyjątkowo trudne. Autyści są wyśmiewani, wyszydzani i odtrącani, ale możemy to zmienić.

Ty też możesz pomóc!

,,Polska na niebiesko” pomaga społeczeństwu zrozumieć autyzm. Misją akcji jest dotarcie do aż 12 000 szkół w całym kraju i opowiedzienie uczniom czym jest autyzm. Dzięki wiedzy buduje się akceptację i zrozumienie, a Ty możesz wesprzeć program i zaświeć z nami na niebiesko!

Pomóż nam także szerzyć informacje o inicjatywie Fundacji JiM. Na stronie akcji ,,Polska na niebiesko” możesz wygenerować zaszyfrowane hasło, za którym kryje się historia jednej osoby z autyzmem. Udostępnij je na swoim Facebooku, a w poście oznacz swoich znajomych, których chcesz zaprosić do zabawy!

Chcesz dowiedzieć się więcej? Odwiedź profil Fundacji na Facebooku i Instagram. Oj dzieje się tam, dzieje…