Góry – co zabrać, na co uważać i o czym musisz pamiętać wybierając się na wakacje w góry

Trzy lata temu wakacje spędziliśmy w górach, w Bieszczadach dokładniej. Zanim wybraliśmy się w góry, przeczytaliśmy chyba wszystkie dostępne poradniki w sieci na temat bezpieczeństwa. Zabieraliśmy w Bieszczady swoje dwa największe skarby – dzieci, stąd wzięła się nasza potrzeba pogłębienia wiedzy na temat bezpieczeństwa w górach.

Dzisiaj chcę podzielić się z Wami swoją wiedzą i doświadczeniem zdobytym po dwutygodniowym pobycie z dziećmi w Bieszczadach. Bieszczady to specyficzne góry, które różnią się nieco od pozostałych polskich pasm górskich. Tu, częściej niż gdziekolwiek indziej, będziemy zdani na samych siebie. Szlaki nie są przeludnione, wręcz często przez długi czas nie mija się nikogo. Bieszczady są dzikie, tajemnicze i przede wszystkim niezwykle urokliwe.

Poniżej postaram się Wam przybliżyć podstawowe zasady bezpieczeństwa w górach, w każdych górach – nie tylko w Bieszczadach. Skupię się jednak na bezpieczeństwie w okresie letnim, ponieważ nigdy zimą w górach nie byłam. Wiele informacji będzie dotyczyło wędrówki z dziećmi, ale z poradnika wyniesie mnóstwo istotnych informacji każdy, kto wybiera się w góry.

Zanim zdecydujemy się na zdobycie jakiegoś górskiego szczytu, najpierw musimy się odpowiednio przygotować. Zwłaszcza planując wędrówkę górskimi szlakami z dziećmi jest to bardzo ważne. Wybierając się w góry zawsze należy przyjąć najgorszy scenariusz za bardzo prawdopodobne zdarzenie. Urazy na szlakach są bardzo powszechne, jednak dobre przygotowanie się do wycieczki pozwoli nam uniknąć wielu zagrożeń.

Wyprawa w góry – to musisz wiedzieć:

• Kup mapę turystyczną i przewodnik

Zanim wyruszysz na szlak, kup aktualną mapę turystyczną i dobry przewodnik. Dzięki temu, świadomie podejmiesz decyzję o wyborze szlaku. Dowiesz się także, jakie trudności spotkasz na danej trasie, czy będziesz wędrować leśnym stokiem, halami czy grzbietem gór, a także czy trasę szlaku przecina strumień (nie na wszystkich są kładki) lub jest bardzo stromo. Studiując przewodniki i mapy zorientujesz się także, jak przebiega sieć schronisk oraz innych obiektów (szałasy, schrony, leśniczówki), które w przypadku zmiany pogody mogą stanowić awaryjne schronienie. Na mapach zaznaczone są także stopnie trudności szlaku i średni czas potrzebny do jego pokonania. Należy dokładnie sprawdzić, ile czasu potrzebne jest na wejście na szczyt i ile zajmie nam zejście z niego.

• Pytaj miejscowych o szlak

Jeśli masz możliwość podpytaj miejscowych o szlak, który zamierzasz przemierzyć. Z pewnością podpowiedzą Ci, co może Ci się na tej trasie przydać oraz poinformują o potencjalnych zagrożeniach (na przykład czy w okolicy widywane są niedźwiedzie lub wilki). Od miejscowych dowiesz się też, czy na szlaku można zaopatrzyć się w wodę lub coś do jedzenia, czy też prowiant musisz zabrać ze sobą.

• Sprawdzaj prognozę pogody

Pogoda w górach często ulega załamaniu, przed wyprawą zawsze sprawdzaj prognozę. Zwłaszcza, jeśli idziesz z dziećmi, nie ryzykuj spędzenia burzy na szlaku. Gdy prognoza nie jest optymalna, zostań w domu. Nigdy nie wyruszaj na szlak, kiedy jest mglisto lub nadchodzi burza.

• Zostaw informację w miejscu pobytu

Przed wyruszeniem w góry, zostaw w miejscu pobytu informację, gdzie się wybierasz, którym szlakiem i o której godzinie planujesz mniej więcej powrót. Jeśli zmienisz zdanie, poinformuj o tym osobę, której przekazałeś wcześniej informację.

• Wychodź w góry rano

Na wycieczkę w góry najlepiej wychodzić wczesnym rankiem, gdyż najczęściej do załamania pogody dochodzi popołudniu.

• Nigdy nie zbaczaj ze szlaku.

W górach łatwo się zgubić, szczególnie, jeśli jesteś na danym terenie pierwszy raz. Przed wyruszeniem na wędrówkę zorientuj się, w których kierunkach stron świata biegnie szlak. Jeśli przy dobrej pogodzie dojdzie do zagubienia, należy ustalić kierunek, skąd przyszliśmy oraz w którym powinien prowadzić nasz szlak. Najlepiej jest zawrócić do miejsca, w którym ostatni raz widzieliśmy oznakowanie szlaku. Zawsze należy zachować spokój i opanowanie. Wezwij pomoc, jeśli uległeś wypadkowi lub jesteś wykończony i całkowicie zdezorientowany albo zastała Cię noc na szlaku.

POSZUKIWANIE SAMOTNEGO TURYSTY W GÓRACH, TRUDNIEJSZE JEST OD ZNALEZIENIA CZTEROLISTNEJ KONICZYNY.- www.gopr.pl

• Zapamiętaj czas wyjścia

Zapamiętaj dokładnie czas, w którym wyruszyłeś na szlak oraz kontroluj aktualny czas marszu od momentu wyjścia. Jest to istotne, ponieważ pozwoli Ci podjąć decyzję w przypadku zagrożenia czy zawrócić czy też kontynuować wędrówkę, gdyż bliżej jest do punktu końcowego wędrówki.

• Pamiętaj: nie ma łatwych gór!

Co zabrać ze sobą w góry?

• Telefon komórkowy

Telefon komórkowy z naładowaną baterią i wpisanym numerem ratunkowym GOPR (985 lub 601 100 300) oraz właścicieli ośrodka, w którym przebywasz do pamięci telefonu. Warto zabrać także dodatkową baterię do telefonu lub powerbanka.

• Odpowiednie i wygodne buty

Odpowiednie obuwie jest podstawą bezpiecznej wyprawy, dlatego nie bagatelizujmy tej ważnej kwestii. Oczywiście na jednodniowy spacer w niskich górach, nie musisz od razu zaopatrzyć całej rodziny w specjalistyczne buty do wspinaczki górskiej. Jednakże należy pamiętać o tym, że górskie ścieżki bywają kamieniste, dlatego najbezpieczniej i zarazem najwygodniej, jest wybierać obuwie o utwardzonej podeszwie. Odpadają na samym starcie sandały czy wszelkiego typu obuwie o miękkiej podeszwie (tenisówki czy balerinki). Jeśli wybierasz trudny szlak lub wysokie góry, koniecznie zaopatrz się w buty powyżej kostki.

• Wygodny i lekki plecak, najlepiej nieprzemakalny

• Odpowiedni ubiór

Na szlak koniecznie zabierz ze sobą czapkę, która ochroni Twoją głowę od słońca. Najwygodniej i zarazem najbezpieczniej, wyruszać na szlak w długich spodniach, gdyż ochronią nas przed ewentualnym zadrapaniem przy upadku, utrudnią także atak żmii i kleszczom. Niezależnie od pory roku, należy zawsze mieć ze sobą zapasową koszulkę, cieplejszą bluzę lub lekką kurtkę, płaszcz przeciwdeszczowy (wystarczy foliowy, który jest lekki i zajmuje niewiele miejsca) cienką czapkę i dodatkowe skarpetki. Jeśli wybieramy w wyższe partie gór, warto zabrać ze sobą także rękawiczki.

• Latarkę i dodatkowe baterie ją zasilające

• Zapałki lub zapalniczkę

• Donośny gwizdek

• Apteczka

Apteczkę, w której skład wchodzić będzie woda utleniona lub Octenisept, bandaż elastyczny i zwykły, kilka różnej wielkości plastrów z opatrunkiem i jeden mały plaster na rolce, kilka jałowych opatrunków różnej wielkości, węgiel leczniczy, Altacet w spay’u lub żelu, parę ochronnych rękawiczek lateksowych, środek przeciw kleszczom i komarom oraz nożyczki lub scyzoryk. Należy zabrać ze sobą leki, które przyjmuje się na co dzień, na wypadek konieczności dłuższego pozostania na szlaku. W wielu miejscach można kupić gotowe apteczki turystyczne, których zawartość warto jednak sprawdzić przed wyjściem na szlak i uzupełnić o brakujące elementy.

• Jedzenie oraz napoje

Najlepiej wodę w ilości 1 litr  na osobę. Warto zabrać większe zapasy jedzenia niż przypuszczalnie jesteśmy w stanie zjeść (choć dwie kanapki więcej). Na wyprawę w góry wybieramy posiłki lekkostrawne i wysokoenergetyczne.

Zagrożenia w górach:

• Urazy

O skaleczenia i drobne zranienia na szlaku górskim nie trudno. Małe skaleczenia wystarczy przemyć wodą utlenioną lub Octeniseptem i przykleić plaster z opatrunkiem. Na większe zranienia należy położyć opatrunek i zawinąć bandażem, a jeśli rana krwawi mocno – zawinąć dwukrotnie bandażem. Należy pamiętać o tym, by nie odwijać pierwszego opatrunku, tylko zawinąć drugim. Jeśli udzielasz pomocy innej osobie, zawsze wcześniej załóż rękawiczki. Bardzo często w trakcie wędrówek dochodzi do skręcenia kostki, wtedy należy na nogę nanieść Altacet i owinąć stopę bandażem elastycznym od palców do połowy łydki. W przypadku dużych urazów, takich jak złamania, urazy głowy czy ogólne, należy udzielić pierwszej pomocy oraz wezwać GOPR lub pogotowie ratunkowe.

• Żmija zygzakowata

Żmije rzadko atakują człowieka, najczęściej uciekają lub głośno syczą. Niestety dzieci, ze względu na swoją ciekawość, często padają ofiarami ataku tego gada. Żmija zygzakowata prowadzi dzienny tryb życia. Chętnie chowa się pod kamieniami, krzewami lub wśród korzeni drzew. By zminimalizować możliwość ukąszenia przez żmije, należy zawsze chodzić w pełnym obuwiu oraz unikać siadania na kamieniach, podnoszenia ich oraz przedzierania się przez zarośla. Jeśli jednak dojdzie do ukąszenia przez żmiję, należy niezwłocznie wezwać pomoc i jak najszybciej przetransportować poszkodowanego do szpitala. Jad żmii jest szczególnie groźny w przypadku pokąsania dziecka, osoby starszej lub będącej pod wpływem alkoholu. Warto także wiedzieć, że ukąszenie żmii nie boli, silny ból pojawia się dopiero po kilkunastu minutach. Następnie pojawia się obrzęk i zaczerwienienie oraz wybroczyny na skórze. Pojawia się także ból głowy, spadek ciśnienia tętniczego krwi oraz mogą wystąpić zawroty głowy, zaburzenie w oddychaniu i dolegliwości sercowe. Pierwsza pomoc polega na polaniu ranki wodą utlenioną i unieruchomieniu kończyny. Zaleca się także założenie opaski uciskowej powyżej ukąszenia na 15 -20 minut, jeśli mamy do czynienia z ukąszeniem w nogę lub rękę.

• Kleszcze

Wśród drzew, w gęstych zaroślach, a także na łąkach, kleszcze mają wręcz wymarzone miejsce, aby zaczaić się na Twoje dziecko lub Ciebie. Zatem należy się odpowiednio przygotować, aby uniemożliwić intruzom atak na nas. Ważną kwestią jest ubiór. Nawet w ciepłe dni, najlepiej zakładać ubrania z długim rękawem i nogawkami. Oczywiście warto zastosować preparat odstraszający komary i kleszcze, a po powrocie do domu wziąć prysznic i koniecznie dokładnie obejrzeć dzieci i siebie

• Dzikie zwierzęta

Do spotkań z dzikimi zwierzętami w górach dochodzi stosunkowo rzadko. Niestety, niektórzy mają tyle „szczęścia”, że na swoim szlaku spotkają watahę wilków lub niedźwiedzia. Najważniejszą rzeczą w przypadku spotkania się z dzikimi zwierzętami jest zachowanie spokoju i powolne wycofanie się. Jeśli chcemy uniknąć kontaktu z dziką zwierzyną, idąc szlakiem głośno rozmawiajmy. Zwierzęta nie podejdą wtedy do nas blisko, gdyż zwyczajnie się boją. Dla bezpieczeństwa własnego oraz naszych dzieci, warto przećwiczyć odpowiednią pozycję w razie ataku niedźwiedzia: należy położyć się na ziemi z podkulonymi nogami pod siebie i rękoma zakryć głowę, w taki sposób, by ochronić uszy i kark.

• Burza

Nigdy nie należy wybierać się na wyprawę w góry w trakcie burzy, ani gdy jest ona prognozowana. Jeśli w trakcie naszej wędrówki nastąpi załamanie pogody, należy przede wszystkim ustalić na podstawie czasu przejścia, czy bliżej mamy na szczyt do schroniska, czy szybciej będzie zawrócić. Jeśli na trasie w pobliżu nas są jakieś inne miejsca, w których można się schronić, należy niezwłocznie się do nich udać. Piorun rzadko uderza bezpośrednio w człowieka, najczęściej dochodzi do porażeń na skutek wtórnych porażeń. Należy zachować podstawowe zasady bezpieczeństwa, czyli oddalić się od zbiorników, stawów, potoków i strumieni wodnych, od metalowych łańcuchów i drabinek, od wysokich, pojedynczych drzew oraz odrzucić od siebie wszystkie metalowe przedmioty (takie jak na przykład stelaż plecaka). Jeśli na szczycie nie ma schroniska, należy niezwłocznie z niego zejść. W momencie uderzenia pioruna należy ukucnąć, trzymając złączone nogi. Można usiąść na plecaku, jeśli nie ma metalowego stelaża lub kurtce, by odizolować się od podłoża.

• Mgła

Nigdy nie wyruszaj w góry, jeśli jest mglisto. Mgła utrudnia, a często uniemożliwia orientację w terenie oraz wędrówkę. Jeśli zastanie Cię mgła na szlaku, zawróć znanym szlakiem. Mgła rozprasza fale dźwiękowe, dlatego ciężko będzie wezwać Ci pomoc.

• Noc

Jeśli wędrujesz z dziećmi i zaskoczyła Was noc, wezwij pomoc. Jeśli czujesz się na siłach, przygotuj awaryjne miejsce na nocleg. Na nocleg należy wybrać miejsce osłonięte od wiatru. Warto z kamieni i gałęzi ułożyć prowizoryczny szałas.

Jak wezwać pomoc w górach?

• Telefon komórkowy – numer ratunkowy GOPR 985 lub 601 100 300

• Znakiem świetlnym (latarka) lub akustycznym (gwizdek)

Międzynarodowy sygnał wzywania pomocy w górach to znak świetlny lub dźwiękowy nadawany 6 razy na minutę. Po tej serii następuje minuta przerwy. Jeśli sygnał zostanie odebrany, to zostanie potwierdzony znakiem świetlnym lub dźwiękowym 3 razy na minutę.

• Sygnałem wzywania pomocy dla pilota śmigłowca

Jest to uniesienie rąk do góry, w taki sposób, by nasza sylwetka przypominała kształt litery Y (YES / TAK). Nigdy nie należy używać tego sygnału do przelatującego śmigłowca, jeśli pomocy nie potrzebujemy. Może on lecieć do wypadku. Jeśli pomoc jest nam niepotrzebna, a śmigłowiec leci nad nami, podnosimy prawą rękę do góry, a lewę trzymamy lekko pochyloną w dół, tak aby nasza sylwetka przypominała literę N (NO / NIE).

Życzę Wam bezpiecznego wypoczynku!