Słońce – wszystko, co musisz wiedzieć, o bezpiecznym korzystaniu ze słońca dzieci i dorosłych

Tegoroczny maj i czerwiec nas rozpieszcza ilością słońca i temperaturami. Niestety wraz z wzrostem temperatury za oknem, rośnie też niebezpieczeństwo związane z nadmiernym korzystaniem ze słońca, którego najczęstszymi ofiarami są niestety dzieci. Wakacje również zapowiadają się słonecznie, dlatego warto mieć podstawową wiedzę na temat bezpiecznego korzystania ze słońca.

Wiele osób choć raz w życiu przesadziło z opalaniem i w rezultacie nabawiło się oparzeń słonecznych. Ból, podrażniony naskórek oraz przesuszona, schodząca płatami skóra, to tylko niewielkie konsekwencje nadmiernej ekspozycji na słońce. Naukowcy alarmują, że już jedno oparzenie słoneczne w życiu zwiększa rażąco ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy skóry. Oprócz nowotworów, nadmierne korzystanie ze słońca jest przyczyną innych przypadłości, których z pewnością wolelibyście zaoszczędzić swojemu dziecku i sobie…

Słońce i dzieci

Opalanie nie służy skórze dzieci, skórze dorosłych zresztą też nie. Oczywiście nie mówimy tu o całkowitym unikaniu słońca, gdyż jest nam ono potrzebne do wytworzenia witaminy D, ale o leżeniu na słońcu w celu pozyskania ładnego koloru ciała, czy długiego przebywaniu w pełnym słońcu. Dzieci do lat 3 nie powinny się w ogóle opalać! Często mijam mocno opalone dzieci na ulicy, przy których moje pociechy wyglądają na anemików. Często też słyszę, że kiszę dzieci w domu, bo są takie „białe”. Nie kiszę, dzieci korzystają z lata pełnymi garściami, ale zawsze staram się je chronić przed nadmierną ekspozycja na słońce. Naukowcy ostrzegają, podpierając się licznymi dowodami i badaniami, że oparzenia słoneczne u dzieci oraz długie przebywanie dzieci na słońcu są głównym czynnikiem rozwoju czerniaka w wieku dorosłym (dwukrotny incydent poparzenia słonecznego w dzieciństwie zwiększa ryzyko zachorowania na czerniaka aż dziesięciokrotnie).

Czerniak jest nowotworem złośliwym. Jest to bardzo niebezpieczny nowotwór, gdyż przez lata rozwija się w ukryciu. Diagnoza często następuje dopiero, gdy nowotwór jest już w bardzo zaawansowanym stadium, kiedy leczenie jest często nieskuteczne. Czerniak daje groźne przerzuty do innych organów ciała, dlatego umieralność na ten nowotwór jest bardzo wysoka.

Skóra pamięta każdy promień słońca, jaki kiedykolwiek do niej dotarł, jednak te z pierwszych lat życie pamięta szczególnie. Małe dzieci mają bardzo delikatny i przede wszystkim niedojrzały naskórek, który jest bardzo podatny na słońce.  Już po kilkunastominutowej kąpieli słonecznej może dojść u nich do dotkliwych oparzeń słonecznych. Dzieci należy chronić przed słońcem wyjątkowo starannie. Nie oznacza to jednak, że trzeba przed słońcem uciekać, należy zawsze odpowiednio zabezpieczyć dziecko i siebie również.

Jak zabezpieczyć dziecko (i siebie) przed oparzeniami słonecznymi?

• Każdorazowo przed wyjściem z dzieckiem na słońce zabezpiecz dziecko preparatem z bardzo wysokim filtrem. Dziecko poniżej 3 roku życia pokremuj preparatem z filtrem UV SPF 50. Dzieci powyżej 3 roku życia mogą nakładać krem z filtrem UV SPF 30. Aplikację kremu czy balsamu wykonaj 15-30 minut przed wyjściem, a także ponawiaj co 2-3 godziny oraz zawsze po zabawie w wodzie (nawet jeśli kosmetyk jest wodoodporny). Wybierając preparat dla dziecka warto upewnić się, że posiada on filtr mineralny, gdyż nie wnika on w skórę oraz nie powoduje uczuleń. Upewnij się także, że preparat chroni skórę dziecka przed UVB i UVA (promienie UVA odpowiadają za mutacje genetyczne wywołujące nowotwory skóry). Najlepiej wybieraj kremy i balsamy posiadające pozytywną opinie Instytutu Matki i Dziecka.
• Unikaj przebywania na słońcu w porach największych upałów, czyli między 12 a 15 godziną.
• Zawsze zakładaj czapeczkę dziecku na głowę, najlepiej taką, która osłoni część twarzy, kark i uszy.
• Zakładaj dziecku okulary przeciwsłoneczne, ale tylko te zakupione u optyka, które posiadają odpowiednie filtry. Noszenie ciemnych okularów bez filtra jest bardzo szkodliwe, ponieważ źrenica, do której dochodzi mniej światła, rozszerza się, dzięki czemu do wnętrza oka wnika więcej promieni UV.
• Pamiętaj o tym, że promieniowanie UV dociera do dziecka nawet wtedy, gdy przebywa w cieniu.
• Zaopatrzyć się w parasolkę z filtrem UV, a dziecko na spacerze lub podczas drzemki na świeżym powietrzu przykryć lekko tetrową pieluchą (ciało dziecka – nie wózek!).
• Jeśli masz możliwość, ogrodowy basen postaw w cieniu. Pamiętaj też, by dokładnie wytrzeć dziecko ręcznikiem po każdej kąpieli w wodzie, gdyż krople wody na skórze działają jak soczewki, przyciągając promienie.
• Lepiej załóż dziecku przewiewną, jasna koszulkę z rękawkiem i nie każ biegać po słońcu dziecku bez niej.
• Pamiętaj, że niektóre leki (antydepresyjne, moczopędne i antykoncepcyjne) wzmagają wrażliwość na słońce.

Udar słoneczny (porażenie słoneczne)

Udar słoneczny to szczególna odmiana udaru cieplnego, którego przyczyną jest zbyt długie wystawienie ciała, przede wszystkim głowy oraz karku, na bezpośrednie działanie promieni słonecznych. Na skutek nasłonecznienia dochodzi do przekrwienia opon mózgowych i mózgu oraz zaburzeń pracy ośrodka termoregulacji, odwodnienia i nadmiernej utraty elektrolitów. Udar słoneczny jest niebezpieczny dla zdrowia, szczególnie dla dzieci i osób starszych, ale także dla osób z przewlekłymi chorobami układu krążenia, z nadwagą lub nadużywających alkoholu. Porażenie słoneczne może wystąpić równocześnie z udarem cieplnym i wtedy objawy obu tych schorzeń nawarstwiają się. Objawy udaru słonecznego mogą pojawić się nawet po 6 do 8 godzin od zejścia ze słońca.

Objawy udaru słonecznego:

• ogólne osłabienie, apatyczność;
• bóle i zawroty głowy;
• płacz u dzieci, którego przyczyną jest najczęściej ból głowy;
• mroczki przed oczyma, zaburzenia widzenia;
• szum w uszach;
• zaczerwienienie i poparzenia I°- II° odsłoniętych części ciała lub wybitna bladość skóry;
• zaczerwieniona i gorąca skóra twarzy, blada i zimna skóra ciała;
• gorączka, zwłaszcza u dzieci skłania do rozpoznania udaru słonecznego;
• dreszcze;
• chory zachowuje się niespokojnie i wykazuje cechy zaburzenia orientacji;
• zaburzenia świadomości lub utrata przytomności;
• niewyraźna, bełkotliwa mowa;
• chwiejny chód, ociężałość;
• zwiotczenie mięśni;
• sztywność karku;
• zaburzenia oddychania, przyspieszony oddech;
• szybkie, słabe tętno;
• wysokie ciśnienie;
• obfite poty na początku, potem utrata potliwości, niekiedy suchość skóry;
• wzmożone pragnienie;
• skąpomocz lub zahamowanie oddawania moczu;
• mdłości, wymioty, biegunka;
• krwotok z nosa (zwłaszcza u dzieci);
• zapadnięcie oczu i ciemiączka u dziecka.

Udar słoneczny u dzieci jest stanem zagrożenia życia! Jeżeli zauważysz u dziecka, któreś z  wyżej wymienionych objawów, natychmiast wezwij pogotowie! Do czasu przybycia służb ratunkowych postępuj z dzieckiem, tak jak i z dorosłym, według niżej wymienionego schematu.

Pierwsza pomoc:

• Przenieś poszkodowanego w chłodne, przewiewne miejsce, w cień;
• Porozpinaj i rozluźnij ubranie chorego;
• Zapewnij dostęp do świeżego powietrza, odsuń wszystkich „gapiów”;
• Zrób zimne okłady (materiał nasączony letnią wodą) na początek na głowę i klatkę piersiową, następnie w ciężkich przypadkach delikatnie i stopniowo ochładzamy całe ciało;
• Nie wkładaj dziecka czy dorosłego do zimnej kąpieli, nie polewaj zimną wodą, ani nie ochładzaj dziecka lodem, gdyż może dojść do wstrząsu termicznego, którego skutkami mogą być m.in. zaburzenia oddychania, zaburzenia krążenia krwi, a nawet denaturacja (ścinanie się białka w komórkach);
• Gdy poszkodowany jest przytomny, a jego twarz jest zaczerwieniona (łagodniejsze stadium), ułóż go w pozycji półsiedzącej (z uniesioną głową i tułowiem);
• Gdy poszkodowany jest nieprzytomny, a jego twarz blada (silny udar cieplny), najpierw zbadaj czynność oddechową i w zależności od wyniku ułóż chorego na boku, tak, aby głowa znajdowała się niżej od tułowia (można lekko unieść nogi) lub podejmij resuscytację krążeniowo-oddechową, do czasu przybycia zespołu ratownictwa medycznego lub odzyskania oddechu przez poszkodowanego;
• Choremu przytomnemu podawaj często, lecz w małych porcjach, chłodną, ale nie zimną, wodę do picia;
• Co 10 minut dokonuj pomiarów temperatury ciała, gdy temperatura spadnie do 38, stopni możesz przerwać schładzanie ciała;
• U dzieci może dojść na skutek wysokiej temperatury do wystąpienia drgawek gorączkowych (to drżenia całego ciała lub jego części, połączone z bezdechem, sinicą, ślinotokiem, a czasem szczękościskiem i utratą przytomności oraz wzmożonym napięciem mięśniowym lub wiotkością), wtedy ułóż dziecko na boku, żeby nie zakrztusiło się śliną oraz usuń wszystkie przedmioty z otoczenia, o które mogłoby się uderzyć;
• Po udarze trzeba zachować najwyższą ostrożność, gdyż ryzyko powtórzenia się sytuacji jest znacznie większe.

Udar cieplny (porażenie cieplne)