Wspieranie rozwoju niemowląt w wieku 6-9 miesięcy

Wspieranie rozwoju niemowląt to jedno z najważniejszych zadań rodziców. To w pierwszym roku życia dziecka wielkość jego mózgu zwiększa się prawie trzykrotnie. Nigdy później rozwój dziecka nie będzie miał tak zdumiewającego tempa, dlatego tak ważne jest dostarczanie dziecku motywujących go bodźców.

W zależności od wieku, w jakim jest dziecko, zmienia się nasz sposób motywowania malucha. Wcześniej pisałam o tym, jak wspomagać rozwój dziecka w wieku 3-6 miesięcy, dzisiejszy artykuł będzie o wpieraniu niemowląt w wieku 6-9 miesięcy. To nieprawdopodobne, jakie postępy potrafi zrobić maluszek w przeciągu zaledwie kilku miesięcy, ale o tym za moment.

Na każdym etapie rozwoju dziecko opanowuje nowe umiejętności w czterech obszarach: motorycznym (motoryka mała i duża), poznawczym, komunikacyjnym i społecznym (społeczno-emocjonalnym). Umiejętności te, których pojawienie się u dziecka jest przewidywalne na danym etapie rozwoju, nazywa się kamieniami milowymi lub krokami milowymi. Pojawienie się kolejnych kroków milowych świadczy o prawidłowym rozwoju układu nerwowego i prawidłowym rozwoju ogólnym dziecka. Ponieważ konkretne kamienie milowe pojawiają się w określonym wieku dziecka, pediatrzy są w stanie ocenić przebieg rozwoju dziecka.

Kamienie milowe w rozwoju dziecka w wieku 6-9 miesięcy

Sześciomiesięczny maluch, chwytany za rączki podciąga się do siadu oraz siedzi z podparciem. W tym wieku dzieci nabywają także umiejętność przewracania się z pleców na brzuszek i na odwrót. Część maluchów wykorzystuje nową sprawność do przemieszczania turlając się. Leżąc na brzuchu dziecko pewnie podnosi się na otwartych dłoniach i wyprostowanych ramionach, potrafi także podpierać się jedną ręką, a drugą sięgać po zabawkę. Zabawkami potrząsa oraz przekłada je z ręki do ręki. Dziecko potrafi także trzymać mały przedmiot pomiędzy dłońmi lub trzyma w każdej ręce po jednej zabawce. Przedmioty chwyta całymi dłońmi, uderza przedmiotami o siebie oraz szuka upuszczonego przez siebie przedmiotu. Szczególnie intensywny rozwój zauważalny jest w obszarze społecznym. Dziecko patrzy w kierunku osoby, która do niego mówi i w odpowiedzi uśmiecha się oraz wydaje dźwięki. Samo także próbuje zainicjować kontakt uśmiechając się do bliskich osób. W tym okresie niemowlę wykazuje również zainteresowanie innymi dziećmi w zbliżonym wieku. Bardzo widoczne staje się przywiązanie dziecka do najbliższych, a maluch potrafi już zasygnalizować radość na ich widok.

W siódmym miesiącu życia dzieci podwajają swoją masę urodzeniową. Większość niemowląt próbuje w tym okresie pełzać, niektóre pełzają do tyłu, inne do przodu. Ciekawość otoczenia jest ogromna, więc dziecko wykorzystuje wszystkie zdobyte dotychczas umiejętności, by tylko móc się przemieszczać. W tym okresie dziecko potrafi także trzymać dwa przedmioty w dwóch rączkach jednocześnie, ochoczo bawi się przedmiotami uderzając nimi o wszystko, co się da. Coraz sprawniejsze stają się także rączki maluszka. Na tym etapie kształtuje się u dziecka chwyt promieniowo-palcowy (kciuk z palcem wskazującym i/lub palcem środkowym, bez udziału dłoni) oraz chwyt zagarniający (zagarniając przedmiot do dłoni). Dziecko bez problemu jest także w stanie utrzymać kubek, chwytając go dwiema rękami. W wieku siedmiu miesięcy u wielu dzieci pojawia się tak zwany lęk separacyjny. Dziecko wybucha płaczem, gdy tylko mama lub tata znika mu z pola widzenia. Bardzo często pojawia się także lęk przed obcymi osobami. Dziecko wyraźnie sygnalizuje swoje niezadowolenie i może na przykład odmawiać zjedzenia nielubianych potraw. Kolejną nową sprawnością jest umiejętność żucia.

Większość dzieci w ósmym miesiącu życia potrafi już samodzielnie siedzieć, jeśli jednak nie nabyło jeszcze tej umiejętności, z pewnością zrobi to niebawem. Większość maluchów także nabywa umiejętność raczkowania, choć niektóre nie raczkują wcale. Niektóre dzieci próbują nawet wspinać się do wstawania. Ośmiomiesięczny maluch jest bardzo ruchliwy. Praktycznie poza czasem drzemek rusza się cały czas. Coraz trudniejsze staje się zmienianie pociesze pieluszki. Koordynacja wzrokowo-ruchowa wciąż się rozwija i dziecko na tym etapie nabywa umiejętność oceniania odległości. Dzięki temu potrafi skutecznie sięgać oddalone przedmioty. Dalej rozwija chwytanie przedmiotów chwytem promieniowo-palcowy, ćwicząc precyzje swoich ruchów. Maluch nie ogranicza się już tylko do chwytania. Przedmiotami, które trzyma w dłoni, stara się manipulować, ściska, obraca, przekłada z ręki do ręki, uderza o inne przedmioty. Dziecko dalej reaguje lękiem lub wycofaniem w stosunku do osób obcych. Ośmiomiesięczne dziecko uczy się także zależności przyczynowo-skutkowej. Dalej wypuszcza przedmioty i obserwuje, jak spadają, jednak teraz robi to świadomie i dla zabawy. W ten sposób doskonali umiejętność przewidywania pewnych czynności i rezultatów.

Kiedy maluch osiągnie wiek dziewięciu miesięcy, powinien już samodzielnie siedzieć. Siad jest na tyle stabilny, że rzadko dochodzi do upadku, a kiedy dziecko traci równowagę, potrafi się asekurować rączkami. Z pozycji siedzącej niemowlak potrafi także przejść do pozycji leżącej na brzuszku. Większość dzieci w tym wieku sprawnie raczkuje, choć są takie, które omijają ten etap rozwoju (mój syn na przykład). Niektóre maluchy potrafią już wstawać i chwilę stać na szeroko rozstawionych nogach. Dziewięciomiesięczna pociecha dalej będzie ćwiczyć chwytanie, najczęściej kciukiem i palcem wskazującym. Na tym etapie następuje kolejny rozwój koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz motoryki precyzyjnej. Przejawem tego jest zainteresowanie malucha wszelkimi okruszkami na podłodze i próba ich podnoszenia oraz dotykanie palcem wskazującym poszczególnych szczegółów zabawek czy innych przedmiotów. W wieku dziewięciu miesięcy mamy do czynienia już z całkiem „rozgadanym” brzdącem. Dziecko bawi się na tym etapie swoim głosem, śpiewa, krzyczy, piszczy. Możemy też usłyszeć pierwsze świadome „mama” czy „baba”. W tym okresie dziecko coraz więcej zaczyna rozumieć. Reaguje na słowo „nie”, „daj”, „nie wolno” czy „zobacz”, ale także potrafi szukać wzrokiem nazwanego przedmiotu. Dziecko reaguje także na własne imię oraz potrafi naśladować proste czynności.

Wspieranie rozwoju niemowląt w wieku 6-9 miesięcy

Wspieranie rozwoju niemowląt w wieku 6-9 miesięcy jest wyjątkowo proste. Dziecko na tym etapie jest szczególnie ciekawe świata, coraz bardziej ruchliwe oraz z każdym dniem sprawniejsze. Należy pamiętać, by żadnego z etapów nie przyspieszać na siłę, ani dziecka do niczego nie zmuszać. Każde dziecko rozwija się w swoim własnym tempie, jednak poprzez zabawę oraz dostarczanie dziecku zróżnicowanych bodźców możemy wspomagać jego rozwój.

W tym ważnym zadaniu wykorzystać warto przedmioty o różnych kształtach, zrobione z różnych materiałów. Można na przykład dawać dziecku do rączek coś szorstkiego i gładkiego, ciepłego i zimnego, miękkiego i twardego. Gdy dziecko zauważy różnicę, warto opisać prostymi słowami jego wrażenia. Podobnie w trakcie kąpieli można dziecku włożyć do wanny różne zabawki. Warto użyć takich, które unoszą się na wodzie oraz te które toną, takie, którymi można nabierać wodę (kubek) oraz na przykład sitko, by woda uciekała. Daj dziecku dwa różne rzeczy do powąchania, na przykład pomarańczę i ogórka. Można dziecku dać także pierwsze pokarmy do rączki. Samodzielne jedzenie jest bardzo rozwijające dla dziecka, gdyż dostarcza dziecku wielu bodźców. Na tym etapie można dziecko mobilizować do nauki picia z kubeczka z dzióbkiem. Takie małe doświadczenia są dla dziecka szalenie ważne.

Jeśli chcemy wspierać nasze dziecko w trudnej nauce chodzenia, warto zachęcać dziecko do pełzania czy raczkowania. Można dziecko położyć na miękkim dywanie i motywować je do przemieszczania się atrakcyjnym przedmiotem umieszczonym kilka centymetrów od zasięgu rąk dziecka. Warto od czasu do czasu pozwolić dziecku pobaraszkować na golasa. Dziecko wtedy całym sobą doświadcza otoczenia. Można golutkiego malucha położyć na kocu i pozwolić mu bawić się własnym ciałem. Jeśli maluch próbuje stawać, pozwól mu na to, jednak asekuruj go uważnie.

Dziecko w tym czasie jest nadzwyczaj ciekawe otaczającego go świata, więc można tą ciekawość wykorzystać i w sposób zupełnie naturalny dostarczać dziecku motywujących bodźców. Można malucha zabierać na spacery w różne miejsca. Zwłaszcza wyprawy do parku, do lasu, nad jezioro czy do zoo będą dla dziecka atrakcyjne, ale zwyczajny spacer także dostarczy dziecku niesamowitych wrażeń. Na spacerach dziecko ma także kontakt z obcymi osobami, co w tym okresie jest bardzo ważne. Należy jednak pamiętać, by w nowym otoczeniu dać maluchowi czas na oswojenie się z nowymi osobami.

Również poprzez zabawę można dostarczyć dziecku wielu impulsów zachęcających do nauki nowych umiejętności. Dziecko w wieku 6-9 miesięcy ochoczo naśladuje nasze gesty, dlatego warto to wykorzystać. Wystarczy pokazać dziecku prostą czynność, a maluch z pewnością spróbuje zrobić to samo. Można klaskać, potrząsać grzechotką, robić „papa”. Maluch szybko podłapie o co chodzi i będzie próbował  powtarzać. Można wykorzystać nową zabawkę, zademonstrować jej właściwości i poczekać aż dziecko samo wypróbuje nowy przedmiot. Zabawa piłką też z pewnością przypadnie do gustu maluchowi, zwłaszcza samodzielnie siedzącemu. Możemy rzucać lub turlać piłkę do dziecka i zachęcać je do jej oddania. To prosta zabawa, która dostarczy mnóstwo wspierających bodźców.

Dla dziecka dalej najważniejszy jest kontakt z najbliższymi. Zwłaszcza, gdy dziecko wkracza w etap lęku separacyjnego. Świadomość bliskości i miłości daje dziecku poczucie bezpieczeństwa, które jest niezbędne dla prawidłowego rozwoju dziecka. Warto zabierać dziecko ze sobą, gdy wychodzimy do innego pomieszczenia, a jeśli musimy je zostawić na chwilę samo, należy głośno mówić do dziecka z drugiego pomieszczenia. Jak najczęściej należy także mówić do dziecka po imieniu. Maluch będzie się zdecydowanie ożywiał na własne imię. Warto często powtarzać imiona domowników i najbliższych, wskazując na konkretne osoby.

Wiek 6-9 miesięcy jest idealnym momentem na rozpoczęcie nauki mowy. Warto spróbować nauczyć dziecko pierwszych słów. Zaczynamy od najprostszych wyrazów składających się z dwóch takich samych sylab, na przykład „mama”, „baba”, „papa”. Warto wyraźnie sygnalizować, co dane słowo oznacza. W ciągu dnia warto ciągle rozmawiać z dzieckiem, nazywać poszczególne przedmioty i czynności. Dziecko szybko zacznie kojarzyć nazwy z przedmiotami czy konkretną czynnością. Gestykulując w trakcie rozmowy, bardzo ułatwia się dziecku zrozumienie wypowiadanej treści. Warto także pobawić się w naśladowanie odgłosów zwierząt. W tym celu można wykorzystać kolorowe książeczki z obrazkami zwierząt. Książeczki na tym etapie to cenne źródło bodźców, ułatwiające naukę, bardzo atrakcyjne także dziecka.

Wspierając rozwój dziecka w tym okresie warto mieć na uwadze ćwiczenie pamięci dziecka, która na tym etapie zaczyna się rozwijać. Prosta zabawa w chowanie i szukanie zabawek czy innych przedmiotów intensywnie ćwiczy pamięć malucha. Należy pamiętać, że chować należy na oczach dziecka, by widziało, gdzie dany przedmiot znika. Warto wykorzystać do tego celu mały kubeczek lub kocyk i schować pod nim coś atrakcyjnego. Pociecha szybko zacznie szukać ukrytego skarbu. Można też bawić się w chowanego z dzieckiem i ukryć malucha pod lekkim kocykiem czy pieluszką. Większość dzieci próbuje się odkryć, gdy rodzić woła je po imieniu.

Co ciekawe, już sześciomiesięczne niemowlę potrafi zapamiętać różne rzeczy, które miały miejsce do dwóch tygodni wstecz. Przykre doświadczenia częściej zapadają w pamięć, ale także sposób rozwiązania danego „problemu” dziecko koduje w mózgu. Jeśli schowamy maluchowi na jego oczach przedmiot, dziecko będzie próbowało go odnaleźć. Gdy mu się uda, szybko zapisze tę informacje i następnym razem wykorzysta, nawet gdy zmienimy sposób chowania (na przykład zamiast pod kocem schowamy pod kubeczkiem). Taki eksperyment może przeprowadzić każdy rodzic i pewnie wielu rodziców robi to nieświadomie. Zabawa ta nie tylko ćwiczy pamięć, ale także uczy rozwiązywania problemów. Możemy podnieść poziom trudności w zabawie i na przykład schować na oczach dziecka przedmiot pod kubkiem, a następnie przykryć pieluszką czy kocem. Wiele maluchów bez problemu odszuka pożądany przedmiot.

Wpływ żywienia na rozwój mózgu dziecka

Do prawidłowego rozwoju dziecko potrzebuje nie tylko bodźców. Niezmiernie istotną kwestią jest także dieta maluszka oraz mamy w trakcie ciąży i karmienia piersią. Mózg dziecka w pierwszych 6 latach życia osiąga 80% swojej sprawności, dlatego bardzo ważną sprawą jest dostarczenie mu składników odżywczych wspomagających jego pracę i rozwój. Spośród substancji odżywczych wpływających na rozwój mózgu szczególne miejsce zajmują tłuszcze, zwłaszcza wielonienasycone kwasy tłuszczowe LC-PUFA (z ang. long chain polyunsaturated fatty acids). Do tej grupy należy kwas ALA (alfa linolenowy) i jego pochodne: kwasy DHA (dokozaheksaenowy), ARA (arachidonowy) i EPA (eikozapentaenowy), które wspomagają rozwój centralnego systemu nerwowego oraz mózgu. Tłuszcze są głównym budulcem mózgu (60%), dlatego ich dostarczenie dziecku z dietą jest bardzo ważne. Początkowo dziecko czerpie te składniki z mleka matki lub ma podane wraz z mlekiem modyfikowanym, które zawiera zbliżoną ilość kwasów tłuszczowych do mleka matki. Poza tłuszczami, do prawidłowego funkcjonowania mózgu i jego rozwoju, niezbędne są witaminy i sole mineralne. Kluczową rolę odgrywają cynk, żelazo i jod oraz witaminy z grupy B. W wieku 6-9 miesięcy składniki te dziecko czerpie z mleka matki lub mieszanki modyfikowanej oraz z produktów, które powoli pojawiają się w jego diecie. Zapewnienie dziecku dostępu do wyżej wymienionych składników odżywczych korzystnie wpływa na rozwój dziecka.

Na koniec zachęcam do obejrzenia filmu, w którym pani doktor Joanna Matejczuk opowiada o krokach milowych w rozwoju dziecka w okresie 6-9 miesięcy.

https://www.youtube.com/watch?v=jNQMCnkZUzU

 

 

Artykuł powstał w ramach współpracy z Enfamil