Zatrucia część II

Zapraszam Was na drugą część serii wpisów o zatruciach. Jeśli nie zobaczyliście pierwszego wpisu o zatruciach lekami – zapraszam TU, (warto zajrzeć nawet jeśli widzieliście, bo uaktualniłam o kilka pozycji). W tej części skupiłam się na zatruciach alkoholami, rozpuszczalnikami, środkami owadobójczymi, kwasami i zasadami. Wiadomości jest zdecydowanie mniej niż w przypadku zatruć lekami. Zapraszam do lektury. Oczywiście na dole plik do druku.

Zatrucia alkoholami:

1) Alkohol etylowy:

– Etanol, Spiritus vini: napoje alkoholowe o różnej zawartości procentowej, rozpuszczalnik, środek stosowany do palników laboratoryjnych i domowych, środek konserwujący (zwykle skażony domieszkami o nieprzyjemnym smaku i zapachu)

Objawy zatrucia:

Objawami zatrucia jest zaczerwienienie skóry, przekrwienie spojówek, zapach alkoholu z ust, euforia, pobudzenie psychoruchowe, mowa zamazana, później bełkotliwa, niezborność ruchów, ciężkie zaburzenia równowagi, przymroczenie, śpiączka, osłabienie lub zniesienie odruchów, zaburzenia oddychania i krążenia. Zgon następuje najczęściej z powodu porażenia układu oddechowego lub ostrej niewydolności krążenia (wstrząsu, obrzęku płuc). Zgon może nastąpić także w skutek powikłań w postaci zachłyśnięcia, zachłystowego zapalenia płuc.

Pierwsza pomoc:

Zabezpieczenie podstawowych czynności życiowych, ułożenie w pozycji bezpiecznej ustalonej i pilnowanie by nie doszło do zachłyśnięcia wymiocinami, zapewnienie ciepła. Niezwłoczny kontakt z lekarzem.

2) Alkohol metylowy:

– Metanol, spirytus drzewny: ma szerokie zastosowanie techniczne, nie różni się smakiem ani zapachem od alkoholu etylowego, ale jest nieporównywalnie bardziej toksyczny.

Objawy zatrucia:

Charakterystyczne objawy toksyczne występują po okresie utajenia, który może trwać od godziny do 24 godzin po spożyciu. Na długość tego okresu ma wpływ równoczesne spożycie alkoholu etylowego, który opóźnia przemianę metanolu, wydłużając okres utajenia objawów. W początkowej fazie występują zawroty i bóle głowy, nudności, wymioty, bóle brzucha, ogólne osłabienie, bolesne skurcze łydek. Następnie dochodzi do zaburzeń wzroku, podwójne widzenie, aż do zupełnej ślepoty. Następuje obniżenie ciśnienia tętniczego, oziębienie ciała, zmniejszenie stężenia potasu w surowicy, duszność, sinica, drgawki. Zgon następuje na skutek porażenia układu oddechowego, obrzęku mózgu lub płuc, niekiedy mocznicy.

Pierwsza pomoc:

Konieczne jest natychmiastowe wezwanie lekarza. U osób przytomnych należy wywołać wymioty. U osób nieprzytomnych należy zabezpieczyć podstawowe czynności życiowe.

3) Glikol etylenowy:

– bezbarwna, oleista ciecz, bez zapachu, o smaku słodkawym. Miesza się dobrze z wodą i z wieloma rozpuszczalnikami organicznymi. Stosowany jako rozpuszczalnik, składnik płynów nie zamarzających do chłodnic samochodowych i do produkcji niektórych kosmetyków.

Objawy zatrucia:

Pierwsze objawy zatrucia występują po upływie 30 minut do 12 godzin od momentu spożycia trucizny. Zatrucie glikolem etylenowym objawia się upojeniem i śpiączką. Objawy te podobne są do objawów zatrucia alkoholem etylowym i narastają powoli. W czasie przemian wewnątrzustrojowych glikolu etylenowego powstaje kwas szczawiowy, który wytrąca się w postaci kryształów w ścianach naczyń, przede wszystkim mózgu i nerek. Objawem zwracającym uwagę jest znaczna kwasica, jak w zatruciu alkoholem metylowym. Śmierć (wczesna) może nastąpić wskutek uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego lub (późna) wskutek uszkodzenia nerek. Zmiany w nerkach są podobne jak w zatruciu kwasem szczawiowym.

Pierwsza pomoc:

Natychmiastowe wywołanie wymiotów, podanie węgla leczniczego w roztworze wodnym. Zabezpieczenie podstawowych czynności życiowych. Jak najszybszego kontakt z lekarzem.

Rozpuszczalniki organiczne:

Rozpuszczalniki są powszechnie stosowane w przemyśle i wszelkich innych dziedzinach gospodarki. Rozpuszczalniki łatwo palne służą jako materiały pędne, a niepalne do tłumienia ognia w gaśnicach. Do rozpuszczalników organicznych zaliczamy takie grupy związków chemicznych jak:

• alkohole,
• glikole,
• ketony,
• etery,
• benzynę,
• chlorowce,
• pochodne węglowodorów alifatycznych,
• dwusiarczek węgla,
• benzen i jego pochodne,
• terpentynę.

Objawy zatrucia:

Rozpuszczalniki są łatwo wchłaniane przez drogi oddechowe i skórę, działają drażniąco na skórę, błony śluzowe dróg oddechowych i układu pokarmowego oraz powodują stany zapalne. Gromadzą się w tkance nerwowej, co w pierwszym okresie zatrucia ostrego powoduje objawy narkotyczne. Objawy narkotyczne bywają czasem poprzedzone zwiastunami w postaci szumu w uszach, specyficznego słodkiego posmaku w ustach, ślinienia, nudności, mrowienia palców, kołatania serca oraz wzmożonej potliwości. Następnie pojawia się okres pobudzenia psychoruchowego lub dochodzi do snu narkotycznego i śpiączki. Po ustąpieniu objawów narkotycznych lub w zatruciu przewlekłym rozwijają się kolejne objawy, które charakteryzują drugi okres zatrucia. Dochodzi do ujawnienia się objawów uszkodzenia lub zaburzenia funkcjonowania różnych narządów, spowodowanych działaniem swoistym poszczególnych związków. Może dojść do niewydolności oddechowej, spadku ciśnienia tętniczego i zapaści, częstoskurczu, niemiarowości i zatrzymania czynności serca. Zgon może nastąpić również z powodu obrzęku płuc.

Pierwsza pomoc:

Należy zabezpieczyć podstawowe czynności życiowych i natychmiast wezwać lekarza. W przypadku spożycia rozpuszczalników organicznych nie wolno prowokować wymiotów, ponieważ może dojść do ciężkiego uszkodzenia płuc. Nie należy również podawać mleka, oleju rycynowego, tłuszczów do picia. W przypadku kontaktu ciała z trucizną należy usunąć skażoną odzież, a także odizolować pacjenta od przedmiotów, które mogły mieć kontakt z rozpuszczalnikiem, zmyć skażoną skórę obfitą ilością wody z mydłem. W przypadku ostrych zatruć rozpuszczalnikami organicznymi drogą oddechową pierwsza pomoc polega na wyniesieniu pacjenta z atmosfery zagrażającej zdrowiu oraz przepłukaniu spojówek dużą ilością wody.

Insektycydy (środki owadobójcze):

• insektycydy fosforoorganiczne:

Objawy zatrucia:

Objawy zatrucia można podzielić na trzy grupy:
1. Objawy zależne od pobudzenia układu przywspółczulnego: wzmożona potliwość, ślinotok, łzawienie, mdłości i wymioty, kolka jelitowa, biegunka, skurcze oskrzeli, zwężenie źrenic (w końcowym okresie następuje rozszerzenie), zwolnienie tętna, początkowo podwyższenie, potem obniżenie ciśnienia krwi.
2. Objawy zależne od podrażnienia, a następnie porażenia połączeń nerwowych w mięśniach: drżenie mięśni (zwłaszcza twarzy, powiek, szyi), sztywnienie łydek, drętwienie i silne osłabienie mięśni, przyspieszenie tętna i podwyższenie ciśnienia krwi.
3. Objawy zależne od pobudzenia ośrodkowego układu nerwowego: niepokój, lęk, zniesienie wrażliwości na ból, zahamowanie odruchów, niezborność ruchowa, utrudnienia mowy, nieregularne oddechy, śpiączka.
Zgon następuje wskutek porażenia układu oddechowego lub mięśni klatki piersiowej, obrzęku płuc lub zatrzymania czynności serca.

Pierwsza pomoc:

Natychmiastowe wezwanie lekarza. W zatruciach przez skórę należy usunąć skażoną odzież, zmyć skórę wodą z mydłem. Osoba udzielająca pierwszej pomocy powinna chronić się przed skażeniem (rękawiczki gumowe, ewentualne maska). Przy skażeniu oka należy bezzwłocznie przemyć spojówki obfitą ilością wody. W zatruciu doustnym należy podać węgiel leczniczy oraz prowokować wymioty. Nie wolno podawać mleka, oleju rycynowego i innych tłuszczów ani alkoholu, gdyż ułatwiają one wchłanianie się trucizny. Należy zabezpieczyć podstawowe czynności życiowe.

• insektycydy polichlorowe:

Objawy zatrucia:

W zależności od wielkości dawki i drogi wchłaniania, objawy ostrego zatrucia mogą wystąpić w czasie od pół do kilku godzin. Najpierw występuje niepokój, ogólne złe samopoczucie, mdłości, czasem wymioty, nadmierna pobudliwość, niezborność ruchów, drętwienie języka, mrowienie w okolicy ust, przeczulica twarzy i kończyn, bóle i zawroty głowy. Później pojawiają się drżenia mięśniowe lub drgawki uogólnione, szczękościsk, dalej zaburzenia świadomości, tętna i oddechu. Śmierć może nastąpić w skutek obrzęku płuc, migotania komór lub porażenia układu oddechowego. Po przeżyciu ostrych zatruć występują zmiany w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym (zaburzenia w chodzeniu, upośledzenie słuchu, porażenia i zaniki mięśni), uszkodzenia wątroby, nerek i mięśnia sercowego.

Pierwsza pomoc:

Natychmiast wezwać lekarza. W przypadku zatrucia drogą doustną należy podać węgiel leczniczy oraz prowokować wymioty. Nie wolno podawać oleju rycynowego, mleka, tłuszczów i alkoholu.

Substancje żrące:

• kwasy:

• nieorganiczne (kwas solny, kwas siarkowy, kwas azotowy),

• organiczne (kwas octowy, kwas mrówkowy, kwas szczawiowy, kwas mlekowy).

Kwasami w naszych domach są między innymi wybielacze przemysłowe, ale także duże ich stężenie znajduje się w kapsułkach do prania oraz kostkach do zmywarek, a także w środkach do czyszczenia muszli klozetowych.

 Objawy zatrucia:

Uszkodzenia tkanek po spożyciu lub kontakcie z kwasami są płytsze niż po zasadach. Owrzodzenia szybko pokrywają się strupami. W widocznych miejscach oparzeń kwasami, to jest na przykład na skórze w okolicy ust, na błonie śluzowej jamy ustnej i gardła, tworzą się strupy martwicze, które w zależności od rodzaju kwasu przybierają różną barwę.  Strupy martwicze po kwasie solnym są białe, żółte po kwasie azotowym, natomiast czarne po kwasie siarkowym. Bezpośrednio po spożyciu kwasu występuje ból w jamie ustnej, za mostkiem oraz w nadbrzuszu. Mogą wystąpić fusowate wymioty, a w razie zachłyśnięcia wymiocinami może wystąpić obrzęk płuc, później zapalenie i zgorzel. Często występującym objawem jest obrzęk głośni. W ciągu godziny od spożycia kwasu zwykle dochodzi do wstrząsu, który może być mniej lub bardziej ciężki. Może dojść do perforacji (przedziurawienie) układu pokarmowego. Zgon może nastąpić na skutek wstrząsu, obrzęku głośni lub płuc. Do zgonu może dojść także po kilku dniach w wyniku innych powikłań.

Pierwsza pomoc:

Przede wszystkim należy natychmiast wezwać lekarza oraz nie prowokować wymiotów. Jeśli poszkodowany jest przytomny należy podać poszkodowanemu do picia wodę niegazowaną w ilościach, które nie sprowokują wymiotów. Przytomnego poszkodowanego sadzamy w pozycji półsiedzącej, aby ograniczyć możliwość cofania się treści żołądkowej do przełyku. Chorego nieprzytomnego kładziemy w pozycji bocznej ustalonej i kontrolujemy parametry życiowe. Należy zabezpieczyć także substancję, która została spożyta lub wymiociny, jeśli doszło do wymiotów.

• zasady: wodorotlenek (ług) sodowy, wodorotlenek potasowy, stężony roztwór amoniaku.

Zasadami w naszych domach są między innymi preparaty do udrażniania rur typu kret, środki do czyszczenia na bazie amoniaku, wybielacze domowego użytku.

 Objawy zatrucia:

Objawy zatrucia zasadami są podobne do zatruć kwasami, jednakże uszkodzenia tkanek są głębsze niż w przypadku kwasów. Częściej dochodzi do przedziurawienia ścian przewodu pokarmowego. Błona śluzowa po spożyciu ługów jest obrzęknięta, o powierzchni zaczerwienionej, szklistej z brudnymi zaciekami. Niekiedy na błonie śluzowej pojawiają się pęcherze. Pozostałe objawy, jak w przypadku zatruć kwasami.

Pierwsza pomoc:

Przede wszystkim należy natychmiast wezwać lekarza oraz nie prowokować wymiotów. Jeśli poszkodowany jest przytomny należy podać poszkodowanemu do picia mleko z dodatkiem białka jajka kurzego w ilościach, które nie sprowokują wymiotów. Przytomnego poszkodowanego sadzamy w pozycji półsiedzącej, aby ograniczyć możliwość cofania się treści żołądkowej do przełyku. Chorego nieprzytomnego kładziemy w pozycji bocznej ustalonej i kontrolujemy parametry życiowe. Należy zabezpieczyć także substancję, która została spożyta lub wymiociny, jeśli doszło do wymiotów.

Zatrucia cz II

Źródło: Pach J.: Ostre zatrucia [W:] Zarys chorób wewnętrznych dla studentów pielęgniarstwa Pod red. Daniluk J., Jurkowskiej G. Lublin: Wydawnictwo Czelej 2005, s. 719-740