Jak dbać o usta? – kilka słów o pielęgnacji i chorobach
Wiele z nas na co dzień nie zastanawia się jak dbać o usta. Większą wagę do pielęgnacji warg przykładamy dopiero wtedy, kiedy ich kondycja nie jest najlepsza, kiedy stają się spierzchnięte lub coś nam dolega. Niestety wtedy na poprawę wyglądu musimy trochę poczekać. Jak zatem dbać o usta by cieszyć się ich zdrowym wyglądem?
Czy wiesz, że…?
Wargi to jedne z najdelikatniejszych części naszego ciała, dlatego warto wiedzieć jak dbać o usta. Naskórek, który pokrywa usta jest bardzo cienki i delikatny. Na dodatek naskórek ten nie posiada w ogóle gruczołów potowych i tylko bardzo nieliczne gruczoły łojowe, dlatego usta bardzo szybko ulegają przesuszeniu. Skóra ust nie posiada także melaniny, co skutkuje brakiem ochrony przed promieniowaniem UV.
O chorobach słów kilka…
Kiedy nasze usta chorują, nie czujemy się komfortowo. Brzydko wyglądające zmiany trudno ukryć, a towarzyszący im ból powoduje spory dyskomfort. Warto o chorobach ust oraz o tym jak dbać o usta wiedzieć więcej, by móc im skutecznie zapobiegać oraz szybko wrócić do formy. Z większością dolegliwości możemy uporać się domowymi sposobami. Niestety niektóre zmiany, nieleczone, mogą okazać się bardzo niebezpieczne dla naszego życia i zdrowia.
Zajady – zapalenie kątów ust
Zajady to bolesne, zaczerwienione zmiany, usytuowane w kącikach ust, najczęściej manifestujące się w postaci pęknięć lub nadżerek. Przyczyn powstawania zapalenia kątów ust jest bardzo dużo. Najczęściej to niedobór witaminy B2, witaminy C, żelaza lub cynku jest przyczyną pęknięć, dlatego problem dotyka często osoby odchudzające się, źle się odżywiające lub żyjące w ciągłym stresie i przemęczeniu. Zajady często powstają w wyniku zakażenia grzybiczego (drożdżaki) lub bakteryjnego.
Zapalenie kątów ust bardzo często towarzyszy takim chorobom jak cukrzyca, anemia, zespół zaburzonego wchłaniania lub spadkowi odporności organizmu. Zajady mogą pojawić się także po antybiotykoterapii lub w trakcie infekcji bakteryjnej lub grzybiczej. Często pojawiają się także przy noszeniu źle dobranej protezy lub na początku noszenia aparatu ortodontycznego lub być objawem alergii na nikiel, z którego robione są sztućce.
Kiedy na naszych ustach pojawią się zajady, szczególnie należy zadbać o higienę. Nie należy dotykać ust rękami, a jeśli już musimy – pamiętajmy o dokładnym umyciu rąk przed i po.
W zależności od przyczyny powstania zapalenia kątów ust stosuje się różne metody leczenia. Najpierw warto zadbać o prawidłową dietę i uzupełnić niedobory witaminowe. Miejscowo można zastosować leki przeciwgrzybiczne, antybiotyki oraz preparaty wspomagające regenerację naskórka.
Opryszczka
Opryszczka wargowa nazwana jest także zimnem lub febrą. To choroba zakaźna, którą wywołuje wirus Herpes Simplex (HSV). Jednym z pierwszych sygnałów ostrzegawczych świadczących o tym, że zostaliśmy zaatakowani przez wirusa opryszczki, jest uczucie pieczenia lub swędzenia warg. Może pojawić się także ból w miejscu zmiany. Następnie w ciągu 24 godzin na granicy błony śluzowej jamy ustnej i wargi, niekiedy poza czerwień wargową, pojawiają się bolesne wykwity w postaci pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym. Po kilku dniach treść surowicza zamienia się w ropną, a pęcherze zaczynają pękać i pojawia się strup, który po kilku dniach samoistnie znika.
Płyn, który sączy się z ranek jest wysoce zaraźliwy, dlatego należy unikać jakiegokolwiek kontaktu z chorą osobą. Wirus opryszczki może zaatakować inne narządy, na przykład powieki, dlatego należy przestrzegać zasad higieny.
Wirus opryszczki powoduje liczne nawroty choroby. Najczęściej uaktywnia się podczas osłabienia organizmu, w czasie choroby, podwyższonej temperatury ciała lub przemęczenia. Opryszczka u kobiet często jest zwiastunem menstruacji i pojawia się na kilka dni przed okresem. Powodem pojawienia się wykwitów mogą być nagłe zmiany temperatury, na przykład ekspozycja na silne słońce lub mroźne powietrze.
W aptekach dostępne są różne preparaty, które mogą pomóc nam w walce z opryszczką, jednak nigdy nie da się pozbyć wirusa całkowicie. Jeśli nawroty choroby są bardzo częste, warto udać się do specjalisty w celu podjęcia terapii lekiem antywirusowym. Leczenie pomoże zredukować liczbę nawrotów.
Afty
Afty to niewielkie ubytki błony śluzowej w jamie ustnej lub warg, które objawiają się bardzo bolesnymi, okrągłymi lub owalnymi nadżerkami. Otoczone są rumieniowatym, zapalnym obrzeżem oraz pokryte białym lub żółtym nalotem. Afty pojawiają się najczęściej na powierzchni skóry łączącej dziąsła z wewnętrzną stroną policzków, ale mogą pojawić się także na ustach, podniebieniu czy języku.
Afty rozróżnia się w zależności od wielkości. Afty małe, zwane Mikulicza, to bardzo bolesne nadżerki, które występują pojedynczo lub niewielkiej ilości. Zmiany te osiągają wielkość maksymalnie do 5 mm i goją się samoczynnie w ciągu 7-14 dni, nie pozostawiając po sobie blizn. Afty małe są przewlekłe, nawrotowe i najczęściej atakują dorosłych.
Wyróżniamy też afty duże, zwane Suttona, są znacznie poważniejsze od aft małych, ale występują stosunkowo rzadko. To bardzo bolesne i głębokie owrzodzenie o wielkości około 10-20 mm, jednocześnie wykwita do 3 nadżerek. Ich występowaniu towarzyszy złe samopoczucie, ogólne osłabienie organizmu, stany podgorączkowe oraz znaczne trudności w mówieniu i jedzeniu. Niekiedy dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych. Ich leczenie jest trudne, długotrwałe i należy zgłosić się po pomoc do specjalisty. Afty duże nie znikną samoistnie, a gojąc się pozostawiają po sobie blizny.
Afty opryszczkopodobne pojawiają się najrzadziej, jednak są najbardziej uciążliwe.Ten typ aft to maleńkie (do 1-2 mm) i bardzo liczne nadżerki. Występują zazwyczaj na błonie śluzowej dziąseł i podniebieniu twardym. Goją się około 20 dni i nie pozostawiają blizn.
Afty mogą pojawić się w wyniku osłabienia odporności organizmu, infekcji, alergii, niedoboru witamin, a także długotrwałego stresu. Do powstania aft mogą przyczynić się także urazy mechaniczne, spowodowane źle dobraną protezą lub aparat ortodontyczny. Niekiedy afty są jednym z pierwszych objawów poważnych chorób, takich jak na przykład choroba Leśniowskiego-Crohna, celiakia lub wrzodziejące zapalenie jelit. Dlatego, gdy pojawiają się często, warto udać się do specjalisty w celu wykluczenia tych poważnych schorzeń.
Pierzchnięcie ust
Pierzchnięcie ust to najczęstsza dolegliwość, która dotyka nasze usta. Z problemem suchych, pierzchnących i pękających warg, najczęściej mamy do czynienia zimą, ponieważ skóra ust jest bardzo wrażliwa na zmienne warunki atmosferyczne, szczególnie na niskie temperatury i silny wiatr. Pierzchnięciu ust sprzyja dodatkowo częste oblizywanie się.
Ratunkiem dla ust w tej sytuacji będzie regularne używanie pomadek ochronnych. Pomadki ochronne odżywiają, nawilżają i regenerują skórę ust łagodząc podrażnienia i stany zapalne. Chronią też przed słońcem, mrozem oraz zanieczyszczeniami powietrza. Stosowanie natłuszczających kremów lub balsamów przeznaczonych do pielęgnacji ust na noc również znacznie poprawi kondycję skóry ust. Warto także zastosować maskę z naturalnego miodu.
Jeśli usta są suche lub spękane nie tylko zimą i nie pomaga natłuszczanie, należy poszukać innych przyczyn tego problemu. Powodem mogą być niedobory witamin i minerałów w organizmie, wynikające ze złego odżywiania. Wtedy oprócz właściwej pielęgnacji należy uzupełnić dietę w witaminę A i B oraz w wapń i magnez.
Długo utrzymujące się przesuszone usta mogą świadczyć o poważnych zaburzeniach lub chorobie. Pierzchnięcie ust często towarzyszy takim chorobom jak cukrzyca, choroba Parkinsona czy AIDS. Dolegliwość ta dotyka także kobiety w okresie menopauzy, osoby przeżywające długotrwały, silny stres oraz nałogowych palaczy.
Kontaktowe zapalenie warg
Do kontaktowego zapalenia wargi dochodzi na skutek reakcji śluzówki na działanie alergenu. Najczęściej objawy dotyczą nie tylko warg, ale jednocześnie także błony śluzowej wewnętrznej części policzka i bocznych powierzchni języka.
Kontaktowe zapalenie warg zaczyna się od pojawienia w miejscu kontaktu z alergenem rumienia i obrzęku. Skóra w okolicy zmiany staje się sucha, zaczyna pękać, a może także zacząć się łuszczyć i mogą pojawić się owrzodzenia.
Najważniejsze jest by znaleźć czynnik wywołujący alergię i go wyeliminować. Bardzo często alergeny znajdują się w kosmetykach, na przykład w pomadkach, błyszczykach, kremie do twarzy. Kontaktowe zapalenie warg może być wywołane przez alergeny zawarte w paście do zębów lub w płynie do płukania ust. Kontaktowe zapalenie warg może być też spowodowane przez produkty spożywcze.
Tego typu zmian nie należy ignorować. Koniecznie należy udać się do lekarza, by ustalić przyczyny zmiany i wykonać testy skórne. W leczeniu kontaktowego zapalenia warg stosuje się miejscowo steroidy. Czasem konieczne jest podanie doustnych środków przeciwalergicznych.
Zapalenie warg zwykłe
Zapalenie warg najczęściej dotyczy wargi dolnej, rzadziej obu. Najrzadziej zapalenie warg obejmuje wyłącznie górną wargę. Zapalenie warg zwykłe jest chorobą przewlekłą, jednak może mieć przebieg podostry lub ostry. Stan zapalny zazwyczaj pojawia się na przestrzeni czerwieni wargowej, skórze ust oraz błonie śluzowej przedsionka jamy ustnej.
By leczenie było skuteczne należy zdiagnozować przyczynę wystąpienia zapalenia. Często powodem wystąpienia stanu zapalnego jest niewłaściwa higiena jamy ustnej, źle dopasowane protezy lub aparat ortodontyczny. Choroby zębów i przyzębia mogą również przyczynić się do wystąpienia zapalenia. Zapalenie wargi może mieć także podłoże wirusowe, grzybicze lub bakteryjne. Zapalenie może być także objawem atopowego zapalenia skóry.
Jak dbać o usta?
Pielęgnacja ust nie jest skomplikowaną czynnością i nie wymaga dużego wysiłku. Jeśli jednak nie zadbamy o usta właściwe, to zaczną pękać, pierzchnąć i piec. Większości dolegliwości ust można zapobiec pamiętając o kilku zasadach:
- Nie oblizuj i nie przygryzaj ust! Czynności te wysuszają i podrażniają usta.
- Dbaj o odpowiednie nawilżenie organizmu! Pierwsze objawy odwodnienia zauważysz na ustach.
- Zadbaj o dietę! Niedobory witamin oraz minerałów szybko odbiją się na kondycji ust.
- Nie wystawiaj niezabezpieczonych filtrem przeciwsłonecznym ust bezpośrednio na słońce! Szybko się przesuszą, a regularne działanie promieni UV przyspieszy proces starzenia.
- Używaj systematycznie (nawet kilka razy dziennie) pomadek ochronnych! Silny wiatr, mróz, skrajne temperatury, mocne słońce, a także klimatyzacja, mocno wysuszają skórę, dlatego miej pomadkę ochronną zawsze przy sobie.
- Zadbaj o właściwą higienę jamy ustnej! Złe nawyki prowadzą do chorób jamy ustnej, z kolei zbyt mocne środki do higieny zaburzają florę bakteryjną i prowadzą do podrażnień.
- Zrób peeling ust, gdy są przesuszone! Delikatny peeling (dostępne są gotowe produkty jak i można wykorzystać drobny cukier) złuszczy martwy naskórek oraz poprawi ukrwienie skóry.
- Wykonuj masaż ust po myciu zębów! Wystarczy po umyciu zębów pomasować usta miękką szczoteczką.
- Pamiętaj o dokładnym demakijażu ust! Drobinki pigmentów trudno się usuwa, ale warto robić to dokładnie, gdyż mocno wysuszają i podrażniają skórę ust.
- Odżywiaj właściwie skórę ust! W ciągu dnia wybieraj kosmetyki ze składnikami odżywczymi. Na noc nakładaj balsam lub krem natłuszczający. Pielęgnuj usta często.
Trzymanie się tych kilku rad jak dbać o usta pozwoli cieszyć się pięknymi, zdrowymi ustami.