Jak dbać o wzrok?
Wzrok jest jednym z najważniejszych zmysłów w życiu człowieka, a jednak bardzo często zapominamy, że należy o niego dbać. Statystycznie prawie połowa Polaków w wieku 16-54 lat wymaga korekcji wzroku, z czego 29% jest przekonanych, że ma dobry wzrok. Dopiero, gdy oczy odmawiają nam posłuszeństwa zaczynamy szukać pomocy i odpowiedzi na pytanie: jak dbać o wzrok?
Zacznij od profilaktyki!
Wiele osób odkłada wizytę u specjalisty dopóki nie zauważy znacznego pogorszenia widzenia. Niemal co trzeci Polak (32%) nigdy nie był u okulisty. Dorośli często zgłaszają się do okulisty, gdy już „braknie im ręki” w trakcie czytania. Nie posiadamy także wiedzy na temat chorób oczu, ani jak dbać o wzrok.
Dzieci często przez długi czas zmagają się z problemem niedowidzenia całkowicie niepostrzeżonego przez rodziców. Dopiero problemy w szkole z czytaniem, brzydki charakter pisma czy kiepskie stopnie w nauce popychają do szukania przyczyn. U maluszków problemy ze wzrokiem rzadko kiedy wychwytywane są w początkowej fazie.
Tymczasem Polskie Towarzystwo Okulistyczne zaleca obowiązkowe badanie okulistyczne dzieci w wieku 4 lat. Następnie wzrok należy badać u dziecka co najmniej raz na dwa lata, jeśli nie stwierdzono w czasie badania żadnych wad. Natomiast jeśli stwierdzi się wadę wzroku, to należy kontrolować wzrok dziecka co pół roku.
Osoby dorosłe do 40. roku życia powinny badać wzrok u okulisty przynajmniej raz na dwa lata. Jednakże jeśli dorosły jest w grupie wysokiego ryzyka zachorowania na jaskrę, to badania okulistyczne powinien wykonywać co najmniej raz w roku, w zależności od zaleceń lekarza prowadzącego.
Zadbaj o karotenoidy w diecie
O dobroczynności zdrowego odżywiania słyszymy na każdym kroku, ale mało kto wie, jaka dieta jest najlepsza dla naszego wzroku. Oczy bardzo lubią zielone warzywa liściaste, takie jak: natkę pietruszki, szpinak, jarmuż, szczypiorek, brokuły, cukinię, kapustę, czy koper oraz żółte i czerwone warzywa i owoce jak: marchew, ziemniaki, kukurydza, papryka, dynia, czerwone winogrona. Te warzywa zawierają największą ilość karotenoidów: luteiny i zeaksantyny.
Luteina i zeaksantyna jest odpowiedzialna za ochronę naczyń włosowatych siatkówki oraz chroni oczy przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym, dlatego nazywamy je naturalnymi „okularami” oka. Te związki organiczne gromadzą się w centralnej części siatkówki, w miejscu, które nazywamy plamką żółtą. Plamka żółta leży na dnie oka i charakteryzuje się największą rozdzielczością widzenia. To dzięki plamce żółtej rozpoznajemy kolory oraz dostrzegamy detale. Również w procesie czytania niezbędny jest udział plamki żółtej.
W Twojej diecie nie może zabraknąć kwasów tłuszczowych
Z pośród wszystkich kwasów tłuszczowych dla zdrowych oczu najważniejszy jest DHA. DHA (kwas omega-3) jest niezbędnym składnikiem siatkówki, od którego zależy siła wzroku. Kwasy tłuszczowe są również składnikami wydzieliny gruczołów łzowych.
Źródłem cennych kwasów omega-3 są makrele, łososie, śledzie, tuńczyki, pstrągi tęczowe pochodzące z hodowli, sardynki i mintaje. Źródłem kwasów omega-3 są także tran i orzechy włoskie.
Witamina A ważna dla oczu
Wśród witamin ważnych dla wzroku szczególne miejsce zajmuje witamina A – potoczna nazwa kilku związków organicznych z grupy retinoidów, zwana również retinolem, beta-karotenem, akseroftolem oraz prowitaminą A. Pełni ona ważną funkcję w procesie widzenia – wchodzi w skład rodopsyny, czyli barwnika wzrokowego znajdującego się w pręcikach siatkówki oka, wspomaga śluzówkę w rogówce i spojówkach umożliwiając ich prawidłową pracę i regenerację, a także przyczynia się do utrzymania poprawnego widzenia w dzień i w nocy.
Źródłem witaminy A są podroby, takie jak wątroba wołowa i wątroba wieprzowa, ale również jaja kurze, masło, mleko i produkty mleczarskie, niektóre tłuste ryby. Witaminę A zawierają także słodkie ziemniaki, jarmuż, szpinak, dynie, marchew, pomidory, czerwona papryka, sałata, wiśnie, morele, brzoskwinie i śliwki.
Ryboflawina i jej wpływ na wzrok
Ryboflawina należy do witamin z grupy B i jest nazywana witaminą B2.
Ma ogromny wpływ na poprawne funkcjonowanie narządu wzroku, gdyż odpowiada za efektywny transport tlenu w soczewce oka. Ryboflawina wpływa też pozytywnie na ostrość wzroku, chroni oczy przed negatywnym działaniem promieniowania ultrafioletowego i zabezpiecza oko przed światłowstrętem.
Witamina B2 występuje w wielu artykułach spożywczych pochodzenia zwierzęcego, jak produkty mleczne, wątroba, nerki czy ryby. Ryboflawinę zawiera również jarmuż, brokuły, żółta papryka oraz produkty zbożowe.
Witamina C a zdrowe oczy
Witamina C (kwas askorbowy) jest bardzo ważnym antyutleniaczem, który
działa w środowisku komórki i w płynach międzykomórkowych, gdzie niszczy wolne rodniki. Witamina C wzmacnia ścianki naczyń, polepsza odżywianie soczewek, sprzyja normalizacji wytwarzania płynu łzowego.
Bogatym źródłem witaminy C są: dzika róża, czarna porzeczka, cytrusy, truskawki porzeczki, poziomki, maliny, jagody, agrest, papryka, pomidory, kalarepa.
Witamina E dla zdrowych oczu
Witamina E (tokoferol) jest składnikiem błony komórkowej i zapewnia szczelność błon komórkowych oka oraz zapobiega utlenianiu witaminy A. Hamuje także tworzenie toksycznych substancji uszkadzających naczynia krwionośne oraz zapobiega uszkodzeniu białek i komórek fotoreceptorów.
Bogate źródło witaminy E stanowią sałata, brukselka, zielonolistne warzywa, marchewka, kiełki pszenicy, mięso, masło, oleje roślinne (sojowy, kukurydziany, słonecznikowy, z orzecha włoskiego), migdały, margaryna, jaja, orzechy włoskie i ziemne, mąka pełnoziarnista i mleko.
Nie zapomnij o podaży cynku
Cynk najczęściej kojarzy nam się ze wzmocnieniem odporności organizmu. Jest to jego jedna z najważniejszych funkcji, ale ma on również olbrzymie znaczenie dla zdrowia oczu. Cynk uczestniczy aktywnie w procesach biochemicznych w komórkach receptorowych oczu oraz umożliwia wytwarzanie pigmentu wzrokowego. Bierze także udział w procesie usuwania wolnych rodników z fotoreceptorów.
Źródłem cynku w diecie są podroby – szczególnie wątróbka, mięso i ryby, ostrygi, nabiał, strączki – szczególnie fasola biała, groch, zielony groszek, pełnoziarniste produkty zbożowe, pestki dyni i słonecznika, migdały, gorzka czekolada i kakao gorzkie, jaja, kiełki pszenne, czosnek, cebula.
Tajemnicze antocyjany
Antocyjany to należące do flawonoidów barwniki roślinne, nadające kolor kwiatom i owocom (fioletowe, niebieskie i czerwone). Wpływają ochronnie na naczynia krwionośne, usprawniają przepływ krwi nawet w najmniejszych naczyniach krwionośnych oka, a także stymulują wytwarzanie rodopsyny, dzięki której możliwe jest widzenie po zmroku. Ponadto wykazują działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, więc zapobiegają infekcjom spojówek i łagodzą stany zapalne.
Źródłem antocyjanów są owoce i warzywa o ciemnej, fioletowej i czerwonej skórce, a więc: aronia, borówki, porzeczki czarna i czerwona, jeżyny, jagody i żurawina, winogrona, czarny bez, wiśnie i czereśnie, śliwki, czerwona kapusta, truskawki.
Czytaj i pracuj przy właściwym oświetleniu
Czytanie to świetny sposób na spędzanie wolnego czasu i na poszerzanie wiedzy. Czytamy także z obowiązku i nie tylko książki. Przy dłuższym czytaniu lub innych precyzyjnie wykonywanych czynnościach (jak na przykład szycie czy szydełkowanie) należy dbać o odpowiednie oświetlenie. Właściwą ilość światła daje 40-watowa, mleczna żarówka, która osadzona jest w dobrze odbijającej światło lampie. Lampa taka powinna być ustawiona nieco z tyłu w odległości około 60 cm od strony, którą czytamy, czy przedmiotu przy którym manipulujemy. Takie ustawienie światła zapobiega odbijaniu się światła na papierze i dolegliwościom oczu.
Nie zapominajmy o odpowiednim oświetleniu ogólnym, które powinno być rozproszone równomiernie. Czytając czy pracując przy biurku lub na komputerze nocą włączajmy oświetlenie całego pokoju, a nie tylko powierzchni biurka. Ten problem dotyczy szczególnie dzieci i młodzieży, która często czyta książkę lub korzysta z telefonu czy tabletu w półmroku lub pod kocem o latarce. Pilnujcie, by Wasze dzieci tak nie robiły, bo to bardzo obciąża wzrok. Nie oglądajcie także telewizji w ciemności.
Pamiętaj o odpoczynku dla oczu
Jak najczęściej rób krótką przerwę w trakcie czytania czy pracy na komputerze. Przerwę watro robić po 30 minutach pracy i należy przeznaczyć ją na ćwiczenia oczu, mruganie, patrzenie w dal. Jeśli to możliwe warto choć na kilka minut wyjść na świeże powietrze, a pomieszczenie, w którym pracujemy obowiązkowo przewietrzyć.u Gdy nie możemy odejść od biurka, wystarczy zwykłe oderwanie oczu od książki czy ekranu i spojrzenie w dal, choćby przez okno. Dzięki zmianie akomodacji nasze oczy mają możliwość odpocząć. Również mruganie sprzyja naszym oczom, dlatego nie należy bronić się przed odruchowym mruganiem. Mrugnie chroni gałki oczne przed wysychaniem i mimowolnym utrzymywaniem wzroku w jednym miejscu.
Ważną kwestią jest także świadome nieprzeciążanie wzroku. Jeśli czujemy się zmęczeni lub jesteśmy chorzy, to pamiętajmy, że nasz wzrok także odczuwa dyskomfort. W takich okolicznościach nie należy zmuszać oczu do wytężonej pracy. Jeśli oczy są wysuszone, należy je nawilżyć odpowiednimi kroplami do oczu, najlepiej takimi, które nie zawierają konserwantów.
Pracuj na komputerze z głową
Oprócz odpowiedniego oświetlenia i zapewnienia oczom odpoczynku, bardzo ważna jest nasza postawa podczas pracy na komputerze. Zachowanie minimalnej odległości od monitora jest podstawową zasadą, która pozwala uniknąć przykrych konsekwencji. Minimalna odległość, o której mowa to 70 cm.
Monitor komputerowy powinien także znajdować się na odpowiedniej wysokości – o 10-20 stopni poniżej poziomu oczu (oczy powinny być na równi z górną częścią ekranu). Takie ułożenie monitora zmniejsza wielkość szpary powiekowej i pozwoli zredukować parowanie filmu łzowego.
Monitor powinien być też odpowiedniej wielkości. Umownie uznaje się za najzdrowszy monitor o dużej przekątnej, minimum 14 cali. Taki rozmiar monitora pozwala na swobodne czytanie.
Komputer powinien też stać w odpowiednim miejscu, tak by uniknąć odblasków światła słonecznego i lamp w monitorze, które mogą dodatkowo drażnić oczy.
Zwracaj szczególną uwagę na postawę dzieci w trakcie pracy na komputerze. Wyrabiaj w pociesze odpowiednie nawyki oraz kontroluj czas spędzany przed monitorem.
Telewizor wróg zdrowych oczu
W niektórych domach telewizor gra od samego rana, aż po późne nocne godziny. Często stanowi atrakcję dla najmłodszych widzów i skutecznie zajmuje ich na dłuższy czas. O ile nie ma nic złego w rozsądnym dawkowaniu zarówno dzieciom jak i sobie seansów przed telewizorem, tak stale włączony telewizor stanowi ogromne zagrożenie.
Kontroluj odległość od ekranu oraz tego by na telewizor patrzeć na wprost. Często dzieci spoglądają lub oglądają telewizję z dołu. Zdarza się, że dziecko ogląda telewizję leżąc na boku. Jest to bardzo niezdrowe dla oczu.
Telewizora nie należy oglądać po ciemku. Tak samo idąc do kina nigdy nie powinno się oglądać dwóch filmów pod rząd.
Okulary przeciwsłoneczne Twoim sojusznikiem
Dobre okulary przeciwsłoneczne chronią oczy przed nadmiarem światła i szkodliwym promieniowaniem UVA i UVB. Dobre okulary przeciwsłoneczne to takie, które w 100% blokują promieniowanie UV-A i UV-B (atestowane, kupowane ze sprawdzonego źródła).
Groźnymi skutkami nadmiernego nasłoneczniania oczu są: uszkodzenia plamki żółtej, zaćma, nowotwory gałek ocznych i powiek, skrzydlik czy tłuszczyk. Ponadto promienie słoneczne wysuszają powierzchnię oka, przez co dochodzi do uczucia suchości, piasku pod powiekami lub pieczenia.
Pamiętaj o odpowiednich okularach przeciwsłonecznych dla dziecka. Nie kupuj okularów, które nie posiadają atestów. Zamiast okularów ze straganu bezpieczniej jest założyć dziecku czapkę z daszkiem. Przyciemnione szło powoduje rozszerzenie się źrenic, zwiększając dostęp promieniowania do oka, co jest bardzo niebezpieczne, gdy okulary nie posiadają filtrów.
Chroń oczy przed czynnikami szkodliwymi
Wiele osób myśli, że okulary ochronne powinny nosić jedynie osoby, które w swojej pracy narażone są na kontakt z czynnikami szkodliwymi. Tymczasem korzystać z okularów ochronnych powinno się każdorazowe, w przypadku pracy z materiałami niebezpiecznymi, takimi jak na przykład opary czy pyły. Dbajmy by jak najmniej czynników szkodliwych docierało do oczu.
Proste okulary ochronne dostępne są w prawie każdym sklepie narzędziowym. Warto się w nie wyposażyć i stosować także podczas prac domowych.
Zadbaj o zdrowy sen
Sen odgrywa kluczową rolę w regeneracji naszego organizmu. Wpływa także na czas reakcji i koncentrację oraz na wzrok. W czasie snu wzrok nie tylko odpoczywa, lecz także regeneruje się. Aby regeneracja była możliwa, niezbędne jest minimum 5 godzin snu. Niedostateczna regeneracja oczu podczas snu, może powodować skutki uboczne, np. skurcze powiek, uciążliwą suchość oczu, nadwrażliwość nad światło czy zaczerwienienie oczu.
Nie pal! Oczy nie lubią tytoniowego dymu!
O tym, że palenie tytoniu jest szkodliwe i łączy się z wieloma niekorzystnymi dla zdrowia skutkami, chyba nie trzeba nikomu przypominać. Palenie papierosów poprzez przyspieszenie rozwoju miażdżycy naczyń krwionośnych, wpływa niekorzystnie na oczy i zdolność widzenia. Przyspiesza znacznie zwyrodnienia plamki żółtej (AMD), rozwój zaćmy i predysponuje do rozwoju uszkodzenia nerwu wzrokowego.
Kontroluj cukier i ciśnienie krwi
Źle leczona, niekontrolowana cukrzyca oraz nadciśnienie tętnicze również odciska swoje piętno na naszym wzroku. Jedną z konsekwencji cukrzycy jest retinopatia cukrzycowa. Jest to choroba, której głównym objawem jest uszkodzenie małych naczyń krwionośnych znajdujących się w siatkówce oka. Konsekwencją retinopatii cukrzycowej jest postępująca, nieodwracalna utrata wzroku.
Nieleczone nadciśnienie może być przyczyną pojawienia się jaskry
i obrzęku tarczy nerwu wzrokowego. Nadciśnienie tętnicze daje też charakterystyczne zmiany w siatkówce oka.
Więcej aktywności fizycznej
Regularna aktywność fizyczna ma wpływ na usprawnienie krążenia krwi i jej dopływu do wszystkich narządów, w tym także oczu. Aktywność fizyczna zwiększa ukrwienie oka, przez co wpływa na obniżenie kruchości naczyń włosowatych.
Umiarkowany wysiłek fizyczny stymuluje produkcję rodopsyny – (barwnikowego związku chemicznego odpowiedzialnego za lepsze widzenie po zmroku), co wpływa na polepszenie jakości widzenia.
Zadbaj o zdrowie jamy ustnej
Naukowcy udowodnili, że choroby zębów i dziąseł oraz jamy ustnej mogą mieć wpływ na pogorszenie, a także zanik wzroku. Infekcje zębów lub dziąseł mogą rozprzestrzeniać się na oczy poprzez siateczkę nerwów twarzowych, przez gruczoły i naczynia limfatyczne oraz bezpośrednio przez kości szczęki.
Masz wadę wzroku? Koryguj ją!
Wady wzroku mają to do siebie, że bardzo szybko lubią się pogłębiać jeśli nie są korygowane. Ogromnym błędem jest bagatelizowanie wady wzroku i zaniechanie wizyty u specjalisty. Innym błędem, który niestety nagminnie jest popełniany, to noszenie zbyt słabych lub źle dobranych szkieł korekcyjnych.
Obserwuj swoje dzieci!
Jeśli zauważysz, że Twoje dziecko często pociera oczy albo je mruży, podchodzi coraz bliżej telewizora lub blisko tego, na co patrzy, zbyt mocno pochyla się nad talerzem, książką, rysunkiem – natychmiast udaj się z dzieckiem do okulisty!
O problemach ze wzrokiem świadczyć może także łzawienie, ból głowy lub oczu, a także przewlekłe rozdrażnienie dziecka. Starszak może sygnalizować , że to, co widzi, jest rozmazane. Dziecko może także często potykać się lub upadać. Do okulisty warto wybrać się także, jeśli dziecko ma trudności z czytaniem i pisaniem oraz często robi błędy.
Dbaj o swoje okulary!
Okulary dla osoby z wadą wzroku to bardzo ważna rzecz. Niestety często dobieramy je niezbyt starannie. Dobór okularów powinien odbywać się w specjalistycznym salonie po dokładnym zbadaniu oczu.
Okulary muszą mieć właściwie dobrane soczewki. Warto sięgać po szkła z wyższej półki, ponieważ gwarantują one wysoką jakość widzenia. Przy wyborze warto dopytać czy szkła posiadają powłokę ułatwiającą czyszczenie, zapobiegającą zarysowaniom, blokującą szkodliwe promieniowanie UV i refleksy świetlne. Dla osób z dużą wadą wzroku polecane są szkła o podwyższonym współczynniku załamania światła (tzw. szkła w wyższym indeksie). Są one znacznie cieńsze, lżejsze i nawet przy dużej wadzie nie wyglądają jak denka butelek. Równie ważne są oprawki. Dobrze dobrane zapobiegną opadaniu okularów i zapewnią wygodne użytkowanie.
Okulary zawsze muszą być czyste. Zabrudzenia na szkle źle wpływają nie tylko na jakość obrazu, ale także nadwyrężają wzrok. Tak samo wszelkiego rodzaju zarysowania, których pojawienie się na soczewce kwalifikuje szkło do wymiany.
Kiedy wybierasz soczewki kontaktowe
Przy stosowaniu soczewek kontaktowych trzeba ściśle trzymać się określonych zasad. Soczewki należy kupować jedynie w miejscach sprzedaży gwarantujących ich oryginalność i termin ważności. Używanie szkieł kontaktowych jest możliwe tylko po profesjonalnym dobraniu przez okulistę. Istnieje wiele rodzai szkieł kontaktowych. Niektóre soczewki kontaktowe posiadają odpowiednią ochronę przed UVA i UVB, inne nie.
Noszenie soczewek kontaktowych zwiększa komfort szczególnie, jeśli jesteśmy aktywni fizycznie. By móc cieszyć się z komfortu noszenia szkieł kontaktowych przez wiele lat, należy bezwzględnie przestrzegać terminu ich wymiany, odpowiednio je pielęgnować preparatami do tego przeznaczonymi oraz regularnie kontrolować oczy u specjalisty. Soczewki kontaktowe należy nosi zawsze zgodnie z zaleceniami specjalisty i producenta. Zalecenia te dotyczą w szczególności bezpiecznego użytkowania, czyli określają zasady właściwej higieny oraz okresy wymiany.
Nie należy samodzielnie przedłużać określonego przez producenta czasu użytkowania soczewek. Możliwość noszenia soczewek w trybie przedłużonym lub ciągłym musi być zawsze potwierdzona przez specjalistę. Ze względów zdrowotnych, specjalista może zalecić skrócenie lub znaczne ograniczenie czasu noszenia szkieł kontaktowych. Zbyt długie noszenie soczewek powoduje wysuszenie i podrażnienie oczu, tym samym prowadząc do uczucie dyskomfortu oraz bólu. Nieprzestrzeganie zaleceń specjalisty i producenta odnoście czasu noszenia soczewek może doprowadzić do niedotlenienia i urazów rogówki.
Pielęgnacja szkieł kontaktowych nie jest skomplikowana. Do zakupionych soczewek otrzymasz od producenta szczegółową instrukcję ich pielęgnacji. której przestrzeganie zapobiega problemom. Należy jednak mieć świadomość, że nie wszystkie płyny do pielęgnacji mogą być użyte do każdego rodzaju soczewek kontaktowych. Podobnie jak szkła kontaktowe, również płyny do ich pielęgnacji różnią się między sobą.
To, jaki płyn do soczewek wybierzesz zawsze konsultuj ze specjalistą. Zawsze też przestrzegaj zaleceń podanych w ulotce dołączonej do opakowania płynu. Wygodnym sposobem pielęgnacji soczewek jest stosowanie płynów wielofunkcyjnych. Umożliwiają one jednocześnie czyszczenie, dezynfekcje i spłukiwanie soczewki. Niestety nie do wszystkich typów soczewek zaleca się stosowanie płynów wielofunkcyjnych.
Zanim zaczniesz jakąkolwiek pielęgnacje soczewek zawsze dokładnie umyj ręce. Pamiętaj, by nie dotykać zakończenia butelki z płynem. Dzięki temu unikniesz jego zanieczyszczeniu. Butelkę z płynem należy zakręcić niezwłocznie po użyciu. Pamiętaj, by sprawdzać datę ważności płynu i nigdy nie stosować przeterminowanych płynów.
Sposób, w jaki czyścić i dezynfekować soczewki kontaktowe wielokrotnego użytku przedstawi specjalista. Każda soczewka po zdjęciu z oka, jeśli ma być ponownie nałożona, musi zostać wyczyszczona i zdezynfekowana. Przed ponownym założeniem należy obejrzeć soczewkę i upewnić się, że nie jest uszkodzona. Sprawdzić należy także czy soczewka nie jest wywinięta na drugą stronę.
Dbanie o wzrok wydaje się banalnie proste, jednak o wielu rzeczach zapominamy w codziennym pośpiechu. Wyrobienie sobie zdrowych nawyków pozwoli na długie cieszenie się dobrym wzrokiem.
