Rzeczywistość mamy,  Strona Główna,  W domowym zaciszu,  Wokół zdrowia

Jak smog wpływa na zdrowie?

Niektóre komunikaty podawane w mediach brzmią jak z kiepskiego filmu science-fiction. ,,Nie wietrz mieszkania”, ,,nie otwieraj okna”, ,,nie wychodź na spacer”, ,,nie uprawiaj sportu na zewnątrz”. Prawda, że brzmi strasznie? Niestety te zalecenia są autentyczne i mają na celu zapobieganie negatywnemu wpływowi smogu na organizm.

Smog nie jest zagrożeniem, które pojawiło się nagle. Zanieczyszczenie powietrza wcześniej było kojarzone jedynie z dużymi miastami, teraz złą jakość powietrza mają także małe miejscowości, nawet tak małe jak moja. Mieszkam na wsi, w miejscowości, którą zamieszkuje niecałe 6 tysięcy osób. W Strzałkowie znajdują się trzy czujniki jakości powietrza, które bardzo często niestety ostrzegają o złej jakości powietrza.

Dlaczego problem smogu w ostatnich latach stał się tak głośny?

Wszystko przez liczne badania przeprowadzone w różnych miejscach na świecie, które udowodniły negatywny wpływ smogu na zdrowie człowieka. Badania wykazały, że w grupie szczególnie narażonych na zanieczyszczenia powietrza są dzieci (także dzieci w okresie prenatalnym), kobiety w ciąży, osoby w wieku podeszłym, zmagające się z chorobami układu krążenia i układu oddechowego, z cukrzycą lub otyłością. Także osoby o niskim statusie socjoekonomicznym są bardziej narażone na negatywny wpływ smogu na zdrowie.

Polska ma najbardziej zanieczyszczone powietrze wśród wszystkich członków Unii Europejskiej, co również napędziło dyskusję wokół smogu. Polacy są także coraz bardziej świadomi zagrożeń, lecz niestety nie przekłada się to wyraźnie na podejmowanie działań redukujących emisję zanieczyszczeń.

Skąd ten smog?

Przyczyną złej jakości powietrza w Polsce są według danych Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) „procesy spalania poza przemysłem”. To oznacza, że zanieczyszczenia są głównie generowane przez domowe piece, kotły i kominki opalane węglem i drewnem.

Niestety w wielu domach w Polsce piece są przestarzałe i posiadają niską sprawność energetyczną, a do tego charakteryzują się wysoką emisyjnością zanieczyszczeń. Domy z kolei są często niedocieplone, co wpływa na zwiększenie zużycia opału. Opał natomiast stosowany przez większość polskiego społeczeństwa jest złej jakości.

Dodatkowo nierzadko dochodzi do spalania odpadów komunalnych (w tym tworzyw sztucznych czy lakierowanych mebli) zarówno w domowych piecach jak i na otwartej przestrzeni. I w ten sposób trujemy nie tylko powietrze, ale przede wszystkim siebie…

Oczywiście do powstania smogu przyczynia się także transport i przemysł oraz wiele innych czynników, nad którymi nie będę się tutaj rozwodzić.

Jak smog wpływa na zdrowie?

Ruch na powietrzu to samo zdrowie? Wydawałoby się, że tak właśnie jest, lecz niestety dotyczy to tylko aktywności w otoczeniu, które posiada niezanieczyszczone powietrze. Smog natomiast przekreśla zdrowy aspekt aktywności, a ciągłe przebywanie w otoczeniu o niskiej jakości powietrza może nawet doprowadzić do pogorszenia stanu zdrowia, a nawet do zgonu.

Długotrwała ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza ma znaczący wpływ na zdrowie oraz umieralność. Przy czym większość zgonów przypisuje się wpływowi drobnych pyłów PM2.5 (pył, którego cząstki mają średnicę aerodynamiczną poniżej 2.5µm, PM10 – poniżej 10µm). Szacuje się, że w ostatnich latach w Polsce, smog przyczynia się do ok. 26–48 tys. przedwczesnych zgonów rocznie. Zanieczyszczenie powietrza skraca także o ponad rok oczekiwaną długości życia.

Wpływ zanieczyszczeń powietrza na układ oddechowy

Wyniki wielu badań dowodzą, że smog przyczynia się do zwiększonej zachorowalności i umieralności na choroby układu oddechowego. Najbardziej szkodliwy wpływ na układ oddechowy ma pył zawieszony. Pył różnej wielkości dociera do różnych części układu oddechowego. Największe cząstki zatrzymują się w górnych drogach oddechowych. Mniejsze cząstki pyłu o średnicy 2–3 μm oraz mniejsze docierają do pęcherzyków płucnych. Natomiast najmniejsze cząstki pyłu, czyli poniżej 0.1 μm, potrafią przedostawać się do krwiobiegu.

Ekspozycja na smog nasila występowanie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), astmy oskrzelowej, infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych oraz alergii wziewnych. Zanieczyszczenia powietrza upośledzają także wydolność płuc, zmniejszając wartości całkowitej objętości wydechowej płuc, a także zwiększają ryzyko zachorowania na nowotwory (nie tylko raka płuc).

Zanieczyszczenia powietrza wpływają szczególnie negatywnie na rozwój układu oddechowego płodu i dzieci. Dzieci, które już w życiu płodowym narażone były na negatywny wpływ smogu, w okresie niemowlęcym częściej chorują na infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych. Ekspozycja małych dzieci na zanieczyszczenia powietrza zwiększa znacząco ich zachorowalność na infekcje dróg oddechowych.

Wpływ smogu na układ krążenia

Badania przeprowadzane w ostatnich latach wykazały, że ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza wpływa także na funkcjonowanie układu krążenia. Smog nie tylko nasila istniejące choroby układu krążenia, ale także przyczynia się do ich rozwoju.

Najbardziej szkodliwe dla układu krążenia są pyłki o najmniejszej średnicy aerodynamicznej, gdyż przedostają się one z pęcherzyków płucnych do układu krwionośnego, a dalej do narządów wewnętrznych. Smog przyczynia się do wzrostu zapadalności na takie choroby jak niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, miażdżyca obwodowa czy zaburzenia rytmu serca. Zwiększa także ryzyko wystąpienia udaru mózgu oraz powikłań zakrzepowo-zatorowych.

Wpływ zanieczyszczeń na układ nerwowy

Ekspozycja kobiet w ciąży na powietrze złej jakości może mieć negatywny wpływ na rozwój układu nerwowego płodu. Narażanie dzieci na działanie smogu wiąże się z gorszymi wynikami w nauce i testach psychometrycznych. Istnieją też przypuszczenia, że smog może przyczyniać się do wzrostu zachorowalności na autyzm i ADHD. U osób dorosłych z kolei zauważalne jest nasilenie objawów depresji, wzrost liczby prób samobójczych oraz występowanie chronicznego zmęczenia oraz częstych bólów głowy.

Najmniejsze cząstki zanieczyszczeń mogą przenikać aż do mózgu i przy długoletniej ekspozycji powodować przedwczesne starzenie się układu nerwowego, obniżając zdolności poznawcze osób starszych. Podejrzewa się także istnienie związku pomiędzy narażeniem na zanieczyszczenia powietrza a rozwojem choroby Alzheimera.

Inne powikłania zdrowotne wynikające z ekspozycji na zanieczyszczone powietrze

Liczne badania wykazały, że drobne cząstki pyłu mogą przenikać przez barierę łożyskowo-naczyniową, zwiększając ryzyko wcześniactwa, niskiej wagi urodzeniowej, ale także ryzyko wewnątrzmacicznego obumarcia płodu. Ekspozycja na zanieczyszczone powietrze może także prowadzić do bezpłodności.

Ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza upośledza także odporność organizmu, przyczynia się do wzrostu zachorowalności na choroby oczu i skóry, a także alergie.

Jak radzić sobie ze smogiem?

Przede wszystkim należy sprawdzać jakość powietrza w naszym otoczeniu. Istnieją nawet aplikacje, które będą nas na bieżąco informować o stanie powietrza w naszej miejscowości lub lokalizacji.

Jeśli jakość powietrza jest zła, należy ograniczyć przebywanie na zewnątrz. Natomiast, jeśli musimy wyjść za zewnątrz zaleca się noszenie certyfikowanych masek ochronnych (przeciwpyłowych), dzięki którym znacznie ograniczymy wnikanie zanieczyszczeń do naszego układu oddechowego.

W dni o złej jakości powietrza należy unikać otwierania okien i wietrzenia pomieszczeń (najlepiej wietrzyć mieszkanie we wietrzne dni). Jeśli mamy nieszczelne okna, powinniśmy je uszczelnić, by ograniczyć przedostawanie się pyłków do naszego domu. Warto także zakupić oczyszczacz powietrza, który skutecznie będzie na bieżąco oczyszczał nasze mieszkanie.

Jaki oczyszczacz powietrza wybrać?

Ja zdecydowałam się na oczyszczacz polskiej marki Klarta. Wybrałam model Forste 3, gdyż charakteryzuje się on wysoką wydajnością pracy i jest w stanie skutecznie oczyścić pomieszczenia do 40 m². Oczyszczacz idealnie sprawdza się w walce ze smogiem, ale także skutecznie rozprawia się z alergenami, bakteriami i wirusami dzięki funkcji jonizacji powietrza.

Przy wyborze oczyszczacza koniecznie należy zwrócić uwagę na rodzaj zastosowanych filtrów. Oczyszczacz powinien posiadać filtr wstępny, który zatrzymuje kurz, sierść i większe zanieczyszczenia, a także przedłuża żywotność pozostałych filtrów.

Dobrze, jeśli oczyszczacz posiada także filtr węglowy. Niestety wiele oczyszczaczy go nie posiada. Zastosowany w Forste 3 filtr węglowy pochłania szkodliwe gazy (w tym formaldehyd, benzen i inne LZO) oraz neutralizuje nieprzyjemne zapachy, jak na przykład dym papierosowy.

Oczyszczacz powinien posiadać filtr HEPA, który pochłania pyły PM10, PM2.5 i PM1, a także jeszcze mniejsze cząsteczki. Ten, który zastosowano przy oczyszczaczu Klarta Forste 3 pochłania także alergeny roślinne i zwierzęce (m.in. alergeny psów, kotów, roztoczy), komórki grzybów i pleśni, a także wiele bakterii i wirusów.

Świetnym rozwiązaniem są oczyszczacze powietrza posiadające także jonizator powietrza. Jonizator wytwarza korzystne ładunki ujemne (aniony), które ułatwiają usuwanie bakterii, wirusów i grzybów oraz poprawiają skuteczność filtracji pyłów.

Na filmie dowiecie się więcej na temat oczyszczacza powietrza Klarta Forste 3:

Czy warto wybrać Klarta Forste 3?

Pierwsze dni testowania oczyszczacza powietrza wiązały się z moim niedowierzaniem. Wiedziałam, że jakość powietrza w naszej miejscowości jest kiepskiej jakości, ale liczyłam, że w naszym mieszkaniu tych zanieczyszczeń nie ma aż tyle. No cóż były w przerażającej ilości… Teraz oczyszczacz pracuje u nas cały czas, a my oddychamy w końcu czystym powietrzem. Poprawiła się także jakość naszego snu.

Forsta 3 zaskoczył mnie także dużym wyborem trybów pracy, posiada ich aż pięć: silent, slow, fast, turbo i tryb automatyczny. Jest też tryb nocny, w którym wygaszony zostaje wyświetlacz, a oczyszczacz stara się pracować w najcichszym trybie pracy. Mimo że mam bardzo wyczulony słuch i przeszkadza mi najmniejszy hałas w nocy, oczyszczasz nie zakłócał mojego snu. Pierwszej nocy byłam pewna, że mąż go po prostu wyłączył.

Oczyszczacz jest bardzo cichy, ale również energooszczędny. W trybie Silent i Sleep oczyszczacz pobiera tylko 5 watów energii, więc jest bardzo przyjazny dla środowiska i portfela. Najczęściej Forste 3 pracuje u nas w trybie automatycznym, w którym sam dostosowuje tempo filtracji mając na względzie zalecenia WHO i europejskie normy powietrza dla pyłów PM2.5. Tryb automatyczny pozytywnie mnie zaskoczył, kiedy przypaliłam naleśniki, o czym wspominałam we filmiku.

Pozytywnie oceniam także wygląd oczyszczacza Forste 3, który ładnie wkomponuje się w każde wnętrze (występuje w pięciu wersjach kolorystycznych: biały, czarny, złoty, srebrny i różowy). Oczyszczacz jest także lekki (waży 6,2 kg) i posiada wygodny uchwyt do przenoszenia.

Zdecydowanie polecam ten oczyszczacz powietrza, u nas sprawdza się rewelacyjnie.

Co jeszcze możesz zrobić, by zminimalizować negatywny wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie?

Jeśli tylko możesz jak najczęściej przebywaj w miejscach, w których jest czyste powietrze. Warto wybierać takie miejsca na rodzinne wycieczki. My często wyjeżdżamy do lasu lub nad rzekę, z dala od cywilizacji.

Staraj się oddychać przez nos i naucz tego swoje dzieci. Nos jest naturalnym filtrem. Jeśli dziecko musi przebywać na zewnątrz, kiedy jakość powietrza nie jest najlepsza, każ mu często popijać niewielkie ilości wody. Dzięki temu część zanieczyszczeń, które znajdują się w jamie ustnej zostanie połknięta i nie trafi do płuc. Dodatkowo dobrze nawodniony organizm szybciej usunie toksyny.

W mieszkaniu warto uprawiać żywe rośliny. Szczególnie draceny i skrzydłokwiaty są godne polecenia i stosunkowo łatwe w hodowli. Proces fotosyntezy usunie niektóre zanieczyszczenia z Twojego domu.

Warto również zadbać o właściwą dietę. Odpowiednia dieta zwiększa odporność organizmu. Należy jeść produkty bogate w kwasy omega-3, a także spożywać produkty bogate w witaminy: B6, B12, C i E. 

Źródło:
1. Jędrak J., Konduracka E., Badyda A. J., Dąbrowiecki P., 2016; Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, Krakowski Alarm Smogowy, Kraków 2017;
2. Juda – Rezler K., Toczko B., i In. 2016: Pyły drobne w atmosferze. Kompendium wiedzy o zanieczyszczeniu powietrza pyłem zawieszonym w Polsce, Inspekcja Ochrony Środowiska, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa;
3. Samoliński, B., 2008: Epidemiologia alergii i astmy w Polsce – doniesienie wstępne badania ECAP. Terapia 4. 208 (2008):127-131;
4. Krzyżanowski M.,2016: Wpływ zanieczyszczenia powietrza pyłami na układ krążenia i oddychania. Lek Wojskowy, 2016, 1, 17-22;
5. Dzubanek G., Marchwińska – Wyrwał E., Piekut A., Rusin M., Hajok I., 2014: Zanieczyszczenia powietrza jako istotny modyfikowalny czynnik ryzyka zdrowotnego, Hygeia Public Health, 49 (1): 75-80;

Artykuł powstał w ramach współpracy z Klarta